Zonder haast

Het eerste wat ik deed nadat ik mezelf begin augustus ‘vakantie’ had gegeven, was: mijn kamer opruimen. Dat had ik al in geen tijden gedaan. Overal lagen papieren, dingen en spullen, die ik snel even had neergelegd en die waren blijven liggen, doordat ik mezelf niet de tijd had gegund om ze op te ruimen. En hoewel ik nog geen idee had hoe ik mijn ‘vakantie’ zou willen besteden, wist ik wel heel zeker dat ik om te beginnen rustig op mijn kamer wilde kunnen zitten. Zolang het zo’n rommel was, zou me dat niet lukken. Opruimen dus.

En toen vond ik in een kast, verscholen achter allerlei lijstjes, doosjes en dingetjes, de nieuwjaarskaart die ik in 2016 kreeg van Martin. Een heel eenvoudige witte kaart, A6-formaat, waarop in prachtige pikzwarte letters ZONDER HAAST staat geschreven. Je kunt aan de letters zien dat hij die in volle aandacht, zonder ook maar de geringste haast, heeft geschreven. Ze staan als het ware gebeeldhouwd naast elkaar op het papier. Daaraan zie je dat hij het werkelijk meende: ZONDER HAAST.
Ja natuurlijk meende hij het. Want hij leefde het ook. In die tijd was hij al jarenlang met vervroegd pensioen en fietste hij iedere dag kalmpjes naar zijn atelier waar hij in alle stilte en rust zat te tekenen. Bomen, luchten, landschappen. Allemaal in grijzen, lichtgroenen, grijsblauwen; nauwelijks van elkaar te onderscheiden kleuren. Zo totaal verschillend van mijn/ ons leven dat in die tijd heel druk was: we waren net verhuisd.

Net als indertijd, werkte het zien van deze kaart ook nu als een wat je tegenwoordig noemt: ‘wake up-call’. Ik besloot ogenblikkelijk dat ik mijn kamer weliswaar zou gaan opruimen, maar zonder haast. Dus in alle rust en met alle aandacht. 
Omdat ik indertijd een briefwisseling had met Martin, sla ik mijn archiefje daarvan op en lees de brief die ik hem naar aanleiding van deze kaart stuurde. Tot mijn niet geringe verbazing staat daar exact wat ik ook nu ervoer. Ik zou het gisteren geschreven kunnen hebben. Ik citeer:

Als je had geschreven GEEN HAAST zou dat bij mij al gauw uitmonden in een soort passiviteit, waar ik niet gelukkig van zou worden. ZONDER HAAST voelt voor mij als: begin er aan, maar doe het rustig aan; wees niet haastig, kies een tempo dat je bij kunt houden. Voor mij een perfecte aanwijzing en een ware oefening, onrustig als ik ben en altijd boordevol ideeën over wat er nog allemaal moet en wat ik allemaal wil. Héél véél namelijk!

Ik wil heel veel, maar ik moet ook heel veel. Vaak kan ik overigens het verschil tussen beide niet scherp voelen en ben ik als een razende bezig, want ik begin altijd met de dingen die ik móet doen en die wil ik dan graag snel afhebben, zodat ik daarna kan gaan doen wat ik wíl. Zelfs nu we gepensioneerd zijn en er geen brood meer op de plank verdiend hoeft te worden en dus het Noodzakelijke Moeten is verdwenen, blijft het lastig voor me om dingen te doen die niet ‘nuttig’ zijn. Je zou toch denken dat dit nuttigheids-syndroom zo langzamerhand wel uitgewerkt zou zijn nu de eindstreep van het leven meer en meer in zicht is gekomen en min of meer tot me is doorgedrongen dat er in wezen niet veel van werkelijk nut is. Maar nee dus. En het is merkwaardig hoeveel dingen er altijd weer blijken te móeten. Er komt geen eind aan.

In een poging om mezelf te genezen van mijn nuttigheids-syndrooom -want het maakt me wel ijverig maar niet gelukkig, dat kan ik duidelijk voelen- heb ik gisteren een soort ‘bucket-list’ gemaakt van allemaal dingen die ik graag wil doen. Ik las in een of ander artikel over dergelijke lijsten en het leek me wel wat: maak gewoon een lijst van wat je graag wilt, leg die ergens neer en kijk wat je in de loop van de tijd van die lijst kan schrappen doordat je hebt gedaan wat er stond. Merkwaardigerwijs kwamen er op mijn lijst allemaal dingen te staan die ik zou willen maken. (….) Tja, ik vind nu eenmaal niets leuker, dat iets maken, kan niet schelen wat het is. 
En nu maar afwachten wat het effect is.

Hoe dan ook: ik houd jouw kaart nog even op mijn bureau, zodat ik steeds weer zie dat ik de dingen allemaal kan gaan doen, maar dat ik het allemaal ZONDER HAAST moet gaan doen. En als ik dan voor ogen houd dat in wezen niets écht nuttig is, dan doet het er helemaal niet toe wat ik van mijn lijst schrap, en dat maakt, dat ik alles ZONDER HAAST kan doen.
Ik houd je op de hoogte en ik dank je voor je kaart. Hij doet zijn werk goed!

De kaart heeft zeker het hele jaar op mijn bureau gestaan. Dat hij zijn werk goed heeft gedaan kan ik overigens niet bevestigen: nog steeds zou ik kunnen schrijven wat ik hierboven in de brief aan Martin schreef. Ik heb nog steeds meestal té veel te doen en daardoor heb ik nog steeds heel vaak haast.

Die Martin. We schreven elkaar met grote tussenpozen. Hij stuurde vaak kleine werkjes, ik stuurde vaak foto’s. Hij schreef zijn brieven met de hand, met een echte vulpen, ik tikte ze op mijn computer. Al dan niet in een mooi lettertype. Zijn brieven werden steeds korter en op het laatst kon hij bijna niet meer schrijven. Allerlei zenuwaandoeningen verwoestten zijn lichaam.
Een van de laatste, bijna onleesbare zinnen in zijn laatste brief, vlak voor zijn overlijden: “Want daarover gaat het altijd: om voortzetting.” Met daarna de groet waarmee hij zijn brieven altijd eindigde: “Moedig voorwaarts.”
Sinds een ruime maand staat zijn kaart weer op mijn bureau. ZONDER HAAST. En nu geef ik hem ook nog door in deze blog. Over voortzetting gesproken….