Riekje Boswijk-Hummel (1946)
Diverse ‘lijnen’ in mijn leven
Nu ik in juli 2020 een tekst zit te schrijven voor deze website, zie ik dat er in mijn leven een aantal lijnen lopen die in eerste instantie los van elkaar lijken te bestaan, maar die bij nader inzien alles met elkaar te maken hebben en uiteindelijk zelfs samenkomen in een geheel. Hieronder een hele snelle schets hiervan.
Mystiek
In 1963 ging ik Nederlands studeren in Groningen. Ik was daar in het eerste jaar gefascineerd door de middeleeuwse mystici. Zozeer, dat ik ervoor koos om een korte studie te maken over de middeleeuwse hoofse lyriek; liefdesverhalen over ridders die lange en gevaarlijke tochten ondernemen om dames te bevrijden, die in kastelen zitten opgesloten. Deze verhalen worden door o.a. Denis de Rougemont gezien als mystieke literatuur, die vanwege de bedreiging van de Inquisitie geschreven werd onder de dekmantel van liefdesverhalen. Ze gingen dus niet over de zoektocht van een ridder naar een dame, maar over de zoektocht van de ziel naar God.
Toneel
In Groningen werd ik lid van het studententoneelgezelschap Neemt ons zoals we zijn en ik schreef diverse cabarets voor Magna Pete, de studentenvereniging waar ik lid van was. Na de oprichting van het Vestzaktheater speelde ik daar met vrienden stukken van Arabal en Genet. Ook leerde ik in Groningen psychologie-student Jan Boswijk kennen; de mede-oprichter van het Groninger Studenten Cabaret 66. We speelden enkele jaren tot ons grote genoegen op allerlei plaatsen en haalden de tweede prijs op het eerste Cameretten-festival in Delft. In 1968 trouwden we. In dat jaar studeerde ik ook af en ging ik werken als lerares Nederlands. Later werkte ik bij de Groningse Stadsschouwburg.
Therapie
In de jaren zestig ontstonden er binnen de psychologie allerlei nieuwe bewegingen. Er werden in de sub-faculteit psychologie in Groningen de eerste sensitivity-trainingen gegeven en er ontstonden de eerste alternatieve therapie-stromingen buiten de universiteit. Zo werd de Gestalt-therapie van Fritz Perls toegepast, waarna al snel de bio-energetica van Alexander Lowen en de psychosynthese van Roberto Assagioli volgden. Jan volgde diverse opleidingen in die richtingen en ik deed allerlei cursussen.
Transpersoonlijk
In 1972 volgden Jan en ik een programma met de naam ‘Enlightenment intensive’. Tijdens dat programma werden we aan de hand van een zeer strak, uitputtend werkschema door alle lagen van onze psyche heengeleid naar een transpersoonlijke staat van werkelijk ‘zijn’. Deze innerlijke tocht maakte op ons beide diepe indruk
Gameren: gezin
In 1974 vertrokken Jan en ik uit Groningen en na een jaar rondgezworven te hebben in een camper vestigden we ons in 1975 in Goudswaard waar onze oudste dochter werd geboren. In 1976 verhuisden we naar Gameren waar onze tweede dochter in 1977 werd geboren. Ik had in die tijd een grote moestuin, we hadden poezen, kippen, geiten en schapen. Alles bij elkaar een overvol en rijk, aards leven.
Boekbinden en kaligraferen
In deze tijd volgde ik ook cursussen boekbinden en kalligraferen. Zomaar, omdat ik het leuk en interessant vond. Ik houd er nu eenmaal van om met mijn handen te werken en ik ben best wel een Pietje precies.
Gameren/Hurwenen: therapie en opleiding
.
In 1979 begon Jan een eigen praktijk. Bij de groepen die hij gaf liep ik vaak mee. Zo leerde ik in de praktijk en aan de hand van diverse cursussen, therapie te geven op een manier die afweek van de doorsnee ‘verbale’ vorm van therapie. Door de eigen mix van Gestalt, bio-energetica en psychosynthese was onze vorm van therapie emotioneel en fysiek doorleefd.
Na een aantal jaren ‘ontwierpen’ Jan en ik de Opleiding Transpersoonlijke Therapie, waarin we onze manier van kijken, denken en werken doorgaven aan de deelnemers. Deze opleiding wordt nog steeds gegeven bij het Boswijk Instituut in Doorn.
Auteur
De inzichten en ideeën die ik opdeed tijdens het werken met mensen, het leven met onze kinderen en het observeren mijn eigen innerlijke roerselen, waren de basis voor de boeken die ik vanaf ongeveer 1985 schreef. Deze werden en worden nog steeds goed verkocht. Uit brieven en mails van lezers bleek en blijkt dat velen mijn boeken waarderen en er vaak steun en inzicht uit putten. Dat stemt me dankbaar. Het boek Liefde in Wonderland is in diverse therapie-opleidingen aanbevolen of zelfs verplichte literatuur geworden. Als ik eerlijk ben hoop ik dat dat ook gaat gebeuren met De reis van het gewaarzijn.
Lezingen
Ik weet nog dat ik indertijd in Groningen verzuchtte dat ik geen zin meer had om de teksten van anderen te zeggen. Dus toen ik werd gevraagd om lezingen te geven had ik daar geen enkel probleem mee. Integendeel: ik gebruikte mijn toneel-ervaring om mijn eigen verhaal te vertellen en had er het grootste plezier in om alle emoties die ter sprake kwamen uit te beelden. Soms leken mijn lezingen daardoor meer op een soort cabaret-voorstellingen dan op verhandelingen. Iemand noemde me eens een soort stand-up comedian. Desondanks wist ik altijd goed duidelijk te maken wat ik wilde vertellen. Ik heb eindeloos veel lezingen gegeven, ook in rouwcentra en kerken en niet zelden ‘steeg ik een beetje boven mezelf uit’.
Boeddhisme
In Groningen maakte het werk van Chögyam Trungpa grote indruk op me, al realiseerde ik me tegelijkertijd dat ik het fijne er niet van snapte. Door de jaren heen echter kreeg het boeddhisme -met name het zen-boeddhisme- steeds meer waarde voor me en begreep ik het beter. Daardoor verloor ik lange tijd het contact met de christelijke traditie. Niet in de laatste plaats doordat het begrip God voor mij lastig is: er worden zoveel verschillende betekenissen aan gegeven. Desalniettemin blijf ik geïnteresseerd in de verschillen en overeenkomsten tussen het boeddhisme en de christelijke mystiek. Ook in en naast het therapeutische werk kreeg het boeddhisme steeds meer invloed op onze manier van kijken en werken.
De reis van het gewaarzijn
Hoewel in al mijn boeken -zeker in Afscheid nemen– mijn zicht op het ontstaan van emoties en het bestaan van het gewaarzijn al doorschemert, heeft het tot 2017 geduurd voordat ik deze theorie in zijn geheel heb kunnen uitschrijven. In De reis van het gewaarzijn leg ik tot in details uit hoe emoties ontstaan, hoe ze zich tot elkaar verhouden en hoe ze het denken en waarnemen bepalen. Ook beschrijf ik hoe het gewaarzijn uit het centrum wordt weggeslingerd door wat ik ‘de middelpuntvliedende kracht’ noem, die ontstaat zodra er pijn is, en hoe daarna de ‘middelpuntzoekende kracht’ ontstaat, die het gewaarzijn weer terugtrekt naar het centrum. Deze reis terug naar het centrum is te vergelijken met de zoektocht van de middeleeuwse ridder naar zijn dame. De obstakels die de ridder ontmoette in de vorm van draken, grachten, rotsen en bergen, zijn de haat, angst, wanhoop en dergelijke die ieder mens tegenkomt wanneer hij een innerlijke weg onderneemt. De cirkel is rond.
Beeldend werk
Tussen het schrijven van de boeken door ontstonden een aantal forse ‘writers-blocs’, waarin ik beeldend begon te werken. Met een onstuitbare kracht maakte ik eerst een grote hoeveelheid pastels van 40 bij 50; stuk voor stuk emotionele explosies na een aantal jaren van zeer gedisciplineerd en geconcentreerd schrijven.
Later ging ik rustiger werken op bladen van ongeveer 20 bij 32. Ik concentreerde me op bepaalde woorden of zinnen, die ik uit mijn dagboeken haalde of ontleende aan de christelijke traditie. Door ze keer op keer op te schrijven drongen ze steeds dieper tot me door en werden ze uiteindelijk werkelijkheid. Het was alsof ik op deze manier een dieper innerlijk weten naar het licht haalde. Soms ook mediteerde ik door een heel blad te vullen met de woorden ‘in’ en het ‘uit’ van de ademhaling. De momenten van innerlijke stilte die soms ontstonden kregen vorm in een aantal kleinere bladen. Mystiek, Boeddhisme en eigen wijsheid vermengden zich op deze manier.
Zo ontstond er tussen 1992 en 2000 een spiritueel ‘dagboek’ van ruim 150 bladen.
Al deze bladen deed ik in mappen en die legde ik op stapels. En daar lagen ze jarenlang. Totdat ik naar Zaltbommel verhuisde en ik bedacht dat het toch wel jammer was dat niemand dat werk zag en dat ik het ook niet allemaal hoefde te bewaren. Omdat ons huis zich er goed voor leent, besloot ik om mijn werk te gaan exposeren en te verkopen. Ik deed in 2018 en 2019 mee aan de kunstroute Kunst, Kiezel en Klei en ben sinds 2018 lid van het Bommelse Kunstrondje; een collectief van ongeveer 20 kunstenaars in Zaltbommel die iedere eerste zondag van de maand hun ateliers openen voor publiek. Wat is het een bijzondere ervaring om werk te verkopen aan iemand die er heel blij mee is…..
De cursus kalligrafie die ik jaren eerder ooit volgde kwam me dus goed van pas. En tegenwoordig komt mijn boekbinders-kennis me weer van pas doordat ik er veel plezier in heb om kleine boekjes te maken met eigen korte teksten, die ik vaak uit mijn dagboeken haal. Het is voor mij een soort van mediteren: papier vouwen, katernen naaien, kleuren mengen, teksten uitzoeken, letters schrijven met volledige concentratie (anders gaat het subiet fout), papier en karton plakken en snijden tot op de millimeter exact.
Blogs
En de auteur? Waar ben ik gebleven als schrijver? Er ligt nog één half voltooid manuscript dat ik misschien ooit afmaak. Maar het kost me tegenwoordig veel moeite om de oude gedisciplineerde werk- en denkdiscipline op te brengen. Al mijn boeken hebben me een jaar gedisciplineerd werken gekost. Liever wil ik blogs schrijven; korte tekstjes over diverse onderwerpen. Er zijn zoveel onderwerpen om het even over te hebben en niet tot in details uit te werken. Wie weet leidt dat tot nadenken of overpeinzen. En er is zoveel wat me opvalt, intrigeert, ergert, verbaast of ontroert. Ik wil dat graag delen.
