Papavers

En toen (2010) stond de tuin opeens vol met papavers. Wat zeg ik? Er was een explosie van papavers. Er bloeide een niet te geloven hoeveelheid van de meest prachtige papavers in mijn tuin. Variërend van donker naar licht paars en in verschillende tinten rood. De meeste met enkele, maar sommige met dubbele bloemkelken, soms met uitbundig gekrulde bloembladen.
En dat, terwijl mijn tuin een paar maanden geleden nog het meest had geleken op een maanlandschap. Ik had alles wat er in stond uit moeten spitten en inkuilen, omdat de border met een flinke laag nieuwe aarde werd opgehoogd. Natuurlijk zette ik zo snel mogelijk een groot deel van de ingekuilde planten weer terug in de border, maar dat maakte niet dat hij ook maar in de verste verte leek op de border die hij daarvoor was. “Oké, dan maar een jaartje wachten. Het zal wel even duren voordat het er weer een beetje leuk uitziet,” zei ik tegen mezelf.

Maar toen dus, kwamen al die papavers op tussen mijn pas geplante planten en ontstond die enorme weelde aan kleuren en vormen. Niks geen kale vlakte, geen armetierig plantje hier, plantje daar. Nee, een tuin boordevol met de meest mooie bloemen. Ik wist niet wat me overkwam.
Ik noemde het mijn ‘door God gegeven tuin’, wat natuurlijk onzin is, want als je al in termen van God en ‘gegeven’ wilt denken en praten, dan is natuurlijk álles door God gegeven, ook de planten die jijzelf zet en zaait. Ook al doe je dat met nog zoveel ijver en toewijding, jijzelf bent niet degene die de planten doet groeien. 
Hoe dan ook, ik was enorm verrast en heel erg blij met deze explosieve invasie. Ik had nog nooit zulke mooie borders gehad. En later trouwens ook nooit meer, al heb ik nog heel vaak heel veel papavers gezaaid.

Bij nader inzien was het allemaal natuurlijk helemaal niet zo bijzonder. Er verschijnen meestal papavers wanneer de grond danig is omgewoeld. We hadden dat ook eens gezien in Noord Frankrijk, waar op de heuvels bij Wissant eens een wandelpad werd verlegd. In de omgewoelde grond naast het nieuwe pad was het rood van de papavers. Van die mooie, kleine, helderrode papavertjes, met tere blaadjes als van vloeipapier.

En ja, als ik aan die vrolijke papavertjes op de heuvels in Frankrijk denk, denk ik ook altijd aan die andere papavervelden: de in de Grote Oorlog door bommen en granaten omgeploegde heuvels in België, die ook overspoeld werden door papavers. En dan zie ik ook onvermijdelijk weer die beelden voor me uit die Noorse documentaire, waarin een vrouw, die in die Eerste Wereldoorlog als verpleegster was meegetrokken met het front, haar verhaal doet. Ze had talloos veel soldaten zien sterven en ze zegt daarover: “In alle ogen zag ik dezelfde glinstering of ze nu moslim, joods of Noors waren. Ze zien iets prachtigs wanneer ze sterven.”
Helemaal aan het slot van deze documentaire verschijnt een heel kort fragment van een originele oorlogsfilm, dat een onbeschrijflijke indruk op me maakte toen ik het voor de eerste keer zag. Ik heb indertijd een deel van deze documentaire opgenomen en op een schijfje gezet. Omdat het al heel lang geleden is dat ik het voor het laatst zag, besluit ik om het weer eens te bekijken. En weer is het een overdonderende ervaring, die ik bijna niet kan verdragen. Wat heb ik hier toch mee? Wat zíe ik eigenlijk?

Ik zie een fragment in zwart-wit, zonder geluid. De beelden zijn traag, maar niet in slow motion. Er lopen soldaten kris kras door een groot graanveld. Ze kijken vermoeid en ernstig. Ze plukken bloemen tussen het hoge koren. Klaprozen. Ze maken er bosjes van, die ze in een cirkel rondom een paal in de grond duwen. Ze doen dat met aandacht en zorg. Ze drukken de grond stevig aan, zodat de bosjes mooi rechtop komen te staan. En dan gaat de camera omhoog en zie je dat er bovenop de paal een helm hangt: dit is een geïmproviseerd graf.
Wat zie ik? Ik zie soldaten hun gesneuvelde kameraad begraven met alle zorg en aandacht die ze kunnen opbrengen, terwijl ze leven in de grootst mogelijke ellende en misschien zelf de volgende dag zullen omkomen.
Maar wat zíe ik? Ik zie aandacht, ik zie liefde. In een hel. Hartverscheurend, bijna niet te verdragen. Maar ook zo hoopvol: zelfs hier is liefde aanwezig. Het is niet uit te bannen.
En dan verschijnt er in de stilte muziek die heel langzaamaan luider wordt, en klinken de ontroerende en troostende laatste regels van ‘Dido’s lament’ uit de opera Dido and Aeneas van Purcell. ” ….. Remember me, remember me, but ah forget my fate, remember me, but ah forget my fate.”

https://www.youtube.com/watch?v=uGQq3HcOB0Y

Wat maakt nu dat ik dit allemaal opschrijf en het zelfs publiceer? Ik weet het wel en niet tegelijk.
Wel: vlak nadat ik deze muziek op youtube had opgezocht en beluisterd en het nog in mijn hoofd door zong, zette ik de radio aan en tot mijn grote verbazing klonk toen dit ‘Dido’s lament’. Dat is opmerkelijk, want je hoort het vrijwel nooit op de radio. Wat je noemt een coïncidentie. “De muziek die binnenin me is, klinkt nu ook buiten me. Zo binnen, zo buiten. Laat ik dan de tekst die nu in mijn hoofd zit, maar naar buiten brengen,” besloot ik op dat moment.
Niet: Ik heb geen idee wat de betekenis is van coïncidenties en welke waarde je er aan moet toekennen en ik ga daar helemaal niet over nadenken. Voor mij mag het een mysterie blijven.