Het Heegermeer-syndroom

OVER TIJD 2
Ik word wakker uit een tobberige droom waarin ik druk bezig ben het kerstdiner voor te bereiden. Hoe bestaat het: het is 21 oktober. Is het niet een beetje vroeg om me nu al druk te maken over het kerstdiner? Ja, inderdaad; het is rijkelijk vroeg. Ik beschouw deze droom daarom als een symptoom van het akelige syndroom waar ik regelmatig mee te kampen heb: het Heegermeer-syndroom. 
Omdat dit syndroom niet algemeen bekend is, zal ik het hieronder omschrijven, maar eerst even een paar woorden over de ontdekking ervan, waarmee ik meteen de naam van het syndroom verklaar.

Ongeveer 1985. Ik ga met Jan en onze twee dochters van ongeveer 8 en 10 jaar zeilen op het Heegermeer. Ik ben geboren in Friesland en kan natuurlijk zeilen, al is het  niet erg goed. Ik kan afvaren en aanleggen, en een boot in de richting laten varen die ik wil, maar daarmee is het wel gezegd. Jan’s kennis over het zeilen beperkt zich tot het roepen van termen als: ‘vliegensvlug te loevert’ en ‘ogenblikkelijk kielhalen!’ Kortom: ik zit met drie volslagen zeil-leken in de boot. Dat maakt me best wel een beetje zenuwachtig.

We willen die dag naar Heeg varen, dat aan de andere kant van het meer ligt. We zullen het hele meer moeten oversteken en we hebben tegenwind, dus ik zal moeten kruisen. Kruisen wil zeggen dat je eerst een flink eind de ene kant uitvaart, dan overstag gaat en daarna de andere kant uitvaart. Door niet helemaal dwars te varen, maar zo schuin mogelijk naar voren, kom je op die manier toch nog vooruit. 

Oké, kruisen dus. Op zich is dat geen probleem. Als Jan de fokkenschoot maar tijdig loslaat en op het juiste moment weer aantrekt, en als ik maar tijdig roep dat de giek overkomt en mijn bemanning zich dan bukkend van de ene naar de andere kant van de boot verplaatst, zal het allemaal best lukken. Na twee ‘slagen’ begrijpt iedereen wat hij moet doen, dus we varen prettig verder.

Maar dan! 
Dan zie ik dat er behoorlijk veel boten op het meer varen en word ik een beetje bezorgd. Ik zal al die boten moeten passeren zonder er eentje te rammen. De bezorgdheid gaat na een poosje over in angst en nog weer later slaat de paniek toe. Ik zie zóveel boten. Het lijkt wel een muur! Dat ik ze als een muur zie, komt doordat ik de onderlinge afstanden tussen de boten niet meer zie. Ik zie geen diepte meer: de derde dimensie is weggevallen. Ik zie ze in maar twee dimensies: het platte vlak. Daardoor worden ze allemaal als het ware tegen elkaar aan geperst en vormen ze met elkaar een muur. Hoe kom ik daar in hemelsnaam doorheen? Het zweet breekt me uit.
Als ik doorvaar blijkt natuurlijk dat de derde dimensie nog wel degelijk bestaat en dat de boten allemaal op afstand van elkaar liggen. Tussen de verschillende boten is ruimte en daardoor heb ik alle tijd om zodanig te manoeuvreren, dat ik ze een voor een kan passeren zonder ook maar enige schade te berokkenen. 

Deze neiging om dingen allemaal tegelijk te zien, op elkaar geperst als een muur, in plaats van afzonderlijk en op afstand van elkaar, noem ik sindsdien het Heegermeer-syndroom. Als je bevangen bent door dit syndroom zie je geen diepte, geen ruimte meer en verdwijnt daardoor de tijd. Ik, in mijn boot op het Heegermeer, zie alle boten op dezelfde afstand voor me liggen. Ik zie ze niet meer in de ruimte, maar in een plat vlak. Ik denk daardoor dat ik de boten allemaal tegelijk tegen zal komen.

Hoewel ik heel goed doorzie hoe het Heegermeer-syndroom werkt, heb ik er toch nog regelmatig mee te kampen. Bijvoorbeeld als ik in mijn agenda kijk, of als ik bedenk wat er nog allemaal te doen is en geregeld moet worden. Zoals je een zakje vacuüm kunt zuigen waardoor het helemaal plat wordt , zo zuig ik in mijn paniek alle tijd weg tussen mijn afspraken, verplichtingen en bezigheden, waardoor het lijkt of ze allemaal direct na elkaar of zelfs op hetzelfde moment afgehandeld moeten worden. Een knoop aan mijn jas naaien, een mailtje versturen, een bloemetje naar een zieke vriendin brengen, de boodschappen doen, naar de tandarts, een formulier van de Lira invullen, een cadeautje bedenken voor een kleinkind, een verzekering nakijken op wijzigingen, de ramen nu eens eindelijk wassen, de rozen snoeien en de geranium verpotten, het stoepje bij mijn atelier vegen zodat de bezoekers er niet op uitglijden, mijn winterkleren opzoeken, mijn blog schrijven of corrigeren, foto’s maken of opzoeken, wandelschoenen kopen, een expositie bezoeken, de vriezer ontdooien, met de kinderen overleggen hoe we dit jaar Sint Maarten gaan vieren. En sinterklaas. En kerstmis! Alles dient zich aan op vrijwel hetzelfde moment: mijn hoofd loopt me om.
En zo kan het gebeuren dat ik op 21 oktober in mijn droom al bezig ben met de voorbereidingen voor het kerstdiner van eind december! Dat is om de zenuwen van te krijgen.

Wat te doen dokter? 
Lucht toelaten. Dat is: tijd en ruimte zien. 
Zoals een vacuüm gezogen zakje opbolt zodra er weer lucht in stroomt, zo worden afspraken en bezigheden behapbaar als ik de tijd er tussenin weer ga zien. Tussen afspraken door is altijd tijd; een vrije dag, een rustige avond, op zijn minst een nacht. Als ik me dat maar realiseer en als ik me steeds alleen maar concentreer op de eerst volgende afspraak en alle overige afspraken op afstand schuif, zodat ik daar niet meer aan denk (wat overigens best lastig is), geef ik mezelf letterlijk ‘lucht’. Het hoeft niet allemaal tegelijk!
Mijn verplichtingen en bezigheden arrangeer ik tegenwoordig zorgvuldig stuk voor stuk in de tijd. Eerst de urgente dingen, dan de minder urgente, daarna de andere en nog weer later de overige. Zo ontlast ik mijn hoofd en kan ik me concentreren op waar ik op dat moment mee bezig ben.
Inderdaad; ik doe dat met briefjes. Mijn bureau ligt bij tijden vol met briefjes. In barre tijden zijn er zelfs verschillende stapeltjes: maandag dit, dinsdag dat, woensdag weer wat, enzovoort. 

Hoe ouder ik word, hoe meer tijd ik inbouw tussen mijn afspraken en bezigheden. Ik prijs me heel gelukkig dat dat mogelijk is.