Nou dat weer! 2

Ben ik ongeveer twee jaar geleden begonnen mijn teken- en schilderwerk op te hangen om het te exposeren en wat gebeurt er? Er zijn mensen die het willen kopen. Dat wil ik ook wel, maar hoeveel moet zoiets kosten? Nou dat weer: hoe bepaald je de prijs van een kunstwerk?

Ik informeer bij de buurvouw, die jarenlang een galerie heeft gerund. Zij legt me uit dat de prijs van een kunstwerk bepaald wordt door de prijs van de materialen die zijn besteed, en de uren die het heeft gekost om het werk te maken. Plus dan in mijn geval natuurlijk nog de prijs van de lijst en de passe-partout. 
Dat laatste is niet moeilijk. Ik weet exact hoeveel de lijsten en passe-partouts kosten. Maar de materialen? Het gebruikte papier was niet erg duur. Ik weet hoeveel de gel-pennetjes kosten die ik gebruik en ook, dat ik er veel gebruik. (Je moet niet met gel-pennetjes door pastelkrijt heen schrijven; dan gaan ze kapot.) Maar hoeveel kost een knijp uit een tube verf, een scheut uit een potje inkt, een stukje van een staaf pastelkrijt, een snuf goud- of koperpoeder, een wolk spuitlak? Geen idee. En hoeveel uren heb ik aan de verschillende schilderijen gewerkt? Vaak een aantal uren geconcentreerd achter elkaar, maar dan een hele poos niet. Ik legde ze weg, keek er een week, een maand, soms wel een half jaar zo nu en dan naar, veranderde iets, voegde iets toe, legde ze weer weg en dan begon ik er weer aan. Geen flauw idee hoeveel uren er in zo’n werk zitten. 
“En dan is je status als kunstenaar natuurlijk ook van invloed op de prijs” zegt mijn buurvrouw. Ik heb geen enkele status. Ik heb niet eens een opleiding gevolgd, wat in de ogen van mijn buurvrouw wel een voorwaarde is om je überhaupt een kunstenaar te mogen noemen. Mijn status drijft de prijs dus niet op.

Ik bepaal samen met Jan toch wat prijzen (die mijn buurvrouw overigens wel kan goedkeuren) en die worden ook betaald door een aantal kopers. Maar om eerlijk te zijn ben ik niet echt blij met mijn verkopen en ik ben ook niet trots op mijn beginnende status van kunstenaar. Zelfs niet een klein beetje. Nee, het voelt allemaal heel onwezenlijk voor me. Opeens ben ik een aantal mooie werkjes kwijt. Het is alsof er een aantal kinderen van me zijn verkocht. En hadden ze wel de goede prijs? Ik vond ze eigenlijk toch wel heel erg mooi. Ze waren me ook heel dierbaar. Ik had er mijn hele ziel en zaligheid in gelegd! 
Maar wat zijn een ziel en zaligheid waard? Krijg je een ziel en zaligheid überhaupt ooit in geld uitgedrukt? Nee natuurlijk. 
Had ik ze eigenlijk wel willen verkopen? Opeens weet ik dat niet meer zo zeker. Wat betekent dat werk eigenlijk voor me? Veel van wat ik ‘de bladen’ noem kun je beschouwen als dagboek-bladen. Wie verkoopt er nu zijn dagboek? Ik voel een begin van spijt opdagen. “Kijk uit dat dat niet gaat groeien, want dat kan nog heel wat ellende opleveren,” zeg ik tegen mezelf.
Wat later duikt er een probleem op van weer een heel andere orde: iemand kiest een werk uit, dat ik zeker niet de beste vind van wat er in de map zit, waaruit ze het kiest. Vraag ik er dan niet teveel voor? Maar alles in die map heeft dezelfde prijs. Het zijn allemaal werkjes van 20 bij 30. Dat bepaalt de prijs en niet welke ikzelf het mooiste vind. Ik kan ze niet allemaal stuk voor stuk gaan prijzen. Vond mijn buurvouw ook niet. Je moet wel zakelijk blijven.

Wat een getob. Ik heb het erover met mijn dochter. Ze spreekt me streng toe: “Doe niet zo moeilijk! Mensen kopen wat ze uitkiezen. Ze kopen wat ze zien en ze willen de prijs ervoor betalen. You get what you see. Wees blij dat mensen het mooi vinden en het willen ophangen. Ze zijn er blij mee als ze het zien hangen in hun huiskamer of waar het ook maar hangt. Wees blij dat je mensen op zo’n manier blij kunt maken.” 

Ze heeft gelijk met haar “You get what you see.” Zijzelf werkt als goudsmid en weet alles van opdrachten, die bij aflevering vaak niet aan de (te hoge) verwachtingen blijken te voldoen. Er is dan iets gekocht wat nog niet gezien was. Een vriendin van mij schilderde een jaar lang aan een levensgroot portret wat uiteindelijk werd geweigerd, omdat het niet aan de verwachtingen voldeed. Het werd dus ook niet betaald. Rampzalig!
Bij mij ziet iedereen wat hij koopt en heeft de prijs er al dan niet voor over. Maar vooral: de mensen zijn blij met wat ze kopen. Net zoals ik heel blij ben met alles wat wij ooit aan kunst hebben aangeschaft. Zo staat op mijn bureau een meisje van keramiek met een grote vogel op schoot, van Jeltje Nikkels. Ze staat zeker al dertig jaar naast me. Ze is me heel dierbaar en ik geef haar regelmatig nog wat vogeltjes erbij. 

Dat maakt kunst toch wel heel verschillend van andere dingen. Het zijn niet zomaar dingen of plaatjes. Op de een of andere manier koopt je toch ook de ziel en zaligheid van de kunstenaar erbij. Wat dat ook is. Net zoals de ziel en zaligheid van kinderen altijd zijn vertegenwoordigd in hun tekeningen. Waardoor die altijd zo prachtig zijn.

Blijft de vraag hoeveel die die ziel en zaligheid waard zijn en of ze überhaupt in geld zijn uit te drukken. Geen idee. Rare wereld, die kunstwereld. Geef mij de boekenwereld maar. De prijs van een boek wordt voor een belangrijk deel bepaald door de hoeveelheid pagina’s die het boek telt. Zakelijker kan het niet. Behalve dichtbundels. Die gaan niet per pagina. Die zijn vaak duurder. Daar zitten dan waarschijnlijk de ziel en zaligheid van de dichter weer in de prijs verdisconteerd.