Non-dualisme

Weggeslagen uit mijn heldere hoofd 
door de bommen in Marioepol
en de mensen die daar overleven in een onleefbare hel,
opgeschrikt uit mijn innerlijke rust
door de eindeloze stromen vluchtende ontheemden,
kijk ik als vanaf een grote afstand naar mijn eigen leven.

En ik zie hoe rijk en overvloedig dat is
in vergelijking met hen
en met de armen en de allerarmsten 
die wonen in hutten, krotten, vluchtelingenkampen,
overal op de wereld.
Maar ik zie ook ook hoe sober en simpel mijn leven is 
in vergelijking met de rijken en de allerrijksten
die wonen in villa’s, kastelen, paleizen, 
overal op de wereld.

En dan zie ik hoe mensen hun levens leiden, overal op de wereld
op totaal verschillende manieren.
Ik zie ze lopen, zitten, slapen, schrijven, timmeren, verven, zagen, vergaderen, vegen,
wachten, rennen, draven, hijgen, vallen.
Ik zie ze elkaar omarmen, zoenen, slaan, vermoorden, martelen, strelen, troosten.
Alles wat te doen is, wordt gedaan.

En dan zie ik, door de tijden heen
alles gebeuren wat gebeurt, wat is gebeurd en gaat gebeuren.
Ik zie het oneindig doorgaande leven 
op het grenzenloze oppervlak van de aardbol,
door de onbegrensde ruimte van de tijd.

Is dit nu het non-dualisme waar ik mensen tegenwoordig zo vaak over hoor praten?
Is dit de ultieme spirituele uitweg uit onze pijnlijke, dualistische levensproblemen?
Dit zien dat alles met alles samenhangt, 
dat alles wat gedaan en gedacht wordt uit elkaar voortvloeit,
elkaar veroorzaakt, tot gevolg heeft,
en dat daardoor alles onvermijdelijk verloopt zoals het verloopt?
Dit zien dat de klimaatcrisis en de huidige oorlogen het onvermijdelijke resultaat zijn
van dit al eeuwen en eeuwen doorgaande proces?
Te zien dat het huidige ‘nu’ is veroorzaakt 
door alle triljoenen maal triljoenen ’nu’s’ die aan haar zijn vooraf gegaan?
Is dat non-dualisme?

Zou kunnen.
Maar dan nog, wat geeft mij dit zicht? Dit Grote Zicht?
Brengt het mij vrede, te zien dat het gaat zoals het gaat,
onstuitbaar,
geen God, geen Vrije Wil die ingrijpt, kán ingrijpen,
omdat alles alles veroorzaakt,
onvermijdelijk?

Ik zou er vrede mee kunnen hebben
als mijn hart niet zo zou huilen.
Als niet al het leed dat ik zie, zo ondragelijk zwaar was.
Als mijn leven me niet zo absurd zou voorkomen 
binnen de context van dit grote geheel.
Het troost me niet, dit Zicht,
hoe groot het ook is.

Het maakt me wakker. 
Het zet me resoluut terug in mijn eigen lijf 
en mijn eigen kleine leven.
Niks afstand, maar hier:
mijn eigen kamer op dit uur van de dag. 
De zon schijnt naar binnen.
De ramen moeten worden gewassen.
Wat ga ik doen?
Ik herinner me dat Thich Nhat Hanh zei:
How can we as individuals influence the collective consciousness of our nations and move in the direction of peace?
We do this by uprooting the roots of violence and war within ourselves. 
To prevent war, we cultivate nonviolence. We practice mindfulness in our daily life so that we can recognize and transform the poisons within us and our nation.
When we practice nonviolence in our daily life, we see the positive effects on our families, society and government.
En ik besef dat alles wat ik hier en nu doe
en straks en later zal doen, 
zal meestromen in de oneindig grote stroom van oorzaak en gevolg. 
Alles wat ik doe, hoe onooglijk klein en bescheiden ook, 
zal uiteindelijk effect hebben op het grote geheel.
Elke stap die ik zet, kan een stap zijn
naar vrede toe of er vanaf.
Ik besef dat ik wat kan doen.
Ik ga doen wat ik kan.

Dit besef troost me. 
Hier kan ik vrede mee hebben.
Dit besef voelt aan als een licht in mijn hand.