Mission: Joy

Ik keek naar de film Mission: Joy; finding happiness in troubled times, die 17 april werd uitgezonden door de Boeddhistische Blik. Deze film gaat over de al jarenlange vriendschap tussen de Dalaï Lama en aartsbisschop Desmond Tutu, en over het plezier en de vreugde die de beide mannen uitstralen. Er worden dan ook heel veel momenten gefilmd waarin ze elkaar plagen, omhelzen, of zelfs kietelen, elkaars handen vastpakken en je ziet ze regelmatig uitbarsten in hartelijk, soms schaterend lachen. Dat had van mij wel een onsje minder gemogen, maar afgezien daarvan maakte de film veel indruk op me. Hieronder een aantal onderwerpen die mij troffen.

Bijvoorbeeld het onderzoek naar het effect van ‘goed doen en aardig zijn voor anderen’. Omdat zowel Tutu als de Dalaï Lama niet een boeddhistisch of christelijk standpunt wilden verdedigen, maar het over de menselijke natuur willen hebben, haalden ze de wetenschap erbij. Dus hoogleraar psychologie Dr. Sonja Ljoebomirski van de Universiteit van Californië, vertelde over het onderzoek van het bloed van mensen die iets leuks voor zichzelf deden, en dat van mensen die aardig waren voor anderen. Ze had ontdekt dat er in het bloed van de laatste groep veranderingen in het RNA te zien waren die geassocieerd worden met een beter functionerend immuunsysteem. De mensen voelden zich vitaler en gelukkiger. Ze schreef dit toe aan de ervaring van contact.
Ik heb wel wat twijfels bij dit onderzoek, want hoe stel je twee groepen samen die op deze manier van elkaar verschillen en één onderzoek bewijst natuurlijk nog niet veel, maar toch. Ik herken dat wel; dat hele aangename warme gevoel in je hart wanneer je iets ‘goeds’ hebt gedaan voor een ander. 

Heel intrigrerend vond ik het neurologische onderzoek naar het ervaren en verwerken van pijn door Dr. Richard Davidson, een gedragswetenschapper en psycholoog. 
Weer twee groepen: een groep van mediterenden en een groep niet-mediterenden. De deelnemers krijgen allemaal een armbandje om hun pols dat heel erg heet gemaakt kan worden; heel erg pijnlijk dus. Ze worden in een MRI-scan gelegd en hen wordt verteld dat het bandje 10 seconden nadat ze een hoge toon hebben gehoord, heet zal worden. Als ze een lage toon horen zal dat niet gebeuren. Omdat het pijncircuit in de hersenen bekend is, kan heel nauwkeurig nagegaan worden wat er in de hersenen gebeurt tijdens dit experiment.
Wat blijkt?
Zodra de niet-mediterenden de hoge toon horen reageren de hersenen alsof ze de pijn al voelen. Bij de mediterenden gebeurt er helemaal niets. Als de hitte echt komt, reageren de beide groepen gelijk. Ook de mediterenden signaleren pijn. Maar als de hitte weg is, zitten de mediterenden meteen weer op nul, terwijl het pijncircuit bij de niet-mediterenden nog steeds uitslaat. Ze kunnen het niet uitzetten. Ze beleven de gebeurtenis nog na.

Een begeleider van de Dalaï Lama trekt hieruit de conclusie: “Welzijn is een vaardigheid die je kunt leren. Net zoals je elke dag je tanden poetst, wat geen natuurlijk, maar aangeleerd gedrag is, zo zou je iedere dag even je geest moeten voeden en trainen. Ook geen natuurlijk gedrag, maar heel goed aan te leren. Dat zou de wereld veranderen.”
Ik ben ervan overtuigd dat hij gelijk heeft.

En dan is er het bezoek aan een Tibetaans kinderdorp waar ouders hun kinderen naartoe sturen om hen op die manier van een goede schoolopleiding te verzekeren. Een aantal kinderen stellen zich aan De Dalaï Lama en Tutu voor. Ze noemen hun naam en zeggen op welke leeftijd ze naar het dorp zijn gekomen. Elk kind zegt zijn ouders en familie te missen. En dan is er een meisje van een jaar of twaalf dat vertelt dat ze al op haar 5e jaar naar het dorp is gekomen, waarna ze niet verder kan praten, omdat ze moet huilen. Na een poosje zegt Tutu: “Wat erg voor je.” De Dalaï Lama: “Je moet je bedenken dat je nu vrij bent en onderwijs kunt volgen. Niet alleen moderne vakken maar onze oude cultuur. Als je het zo bekijkt voel je je beter.”

De begeleider van de Dalaï Lama hierover: “De Dalaï Lama is zich er altijd van bewust dat hij de rots, het anker, de steun en toeverlaat moet zijn voor het Tibetaanse volk. Het ging hem er niet om om troost te bieden, maar om moed in te spreken. De aartsbisschop ging meteen troosten.”
Voor mij is dit heel duidelijk het verschil tussen een meer vrouwelijke en een meer mannelijke manier van reageren. Een vrouw omarmt het gevoel dat ze ziet en toont medeleven, een man vertelt wat de oplossing is uit het probleem. In mijn ogen zijn beide reacties zinnig, maar dan wel in de vaste volgorde: éerst het medeleven en pas daarná de oplossing. Als er niet eerst medeleven is getoond en ontvangen, zal de oplossing namelijk niet worden gehoord. Tenminste niet door vrouwen. Je zag het meisje in de film ook langzaam wegdraaien tijdens de woorden van de Dalaï Lama.

Naar aanleiding van deze gebeurtenis ontstaat een korte discussie tussen de Dalaï Lama en Tutu, die ik hoogst interessant vind. Ik realiseer me dat er natuurlijk heel veel uit de originele discussie zal zijn weggeknipt, maar toch; ik citeer:
Tutu: “Gevoelens. Die hebben we niet in de hand. Als iets pijnlijk is, is het gewoon pijnlijk. Je moet erkennen dat dat zo is.”
Dalaï Lama: “Het probleem is dat we al die gevoelens die we hebben als normaal beschouwen. Dat is de fout. Als we gevoelens als woede en jaloezie toelaten dan is dat schadelijk. Ze verstoren mijn gemoedsrust en als ze aanhouden verwoesten ze mijn gezondheid.”
Tutu: “We moeten voorkomen dat mensen zich schuldig voelen. Gevoelens zijn dingen die spontaan opkomen.”
Dalaï Lama: “Het gaat er alleen om dat sommige gevoelens voor gemoedsrust zorgen en andere gevoelens die gemoedsrust juist verstoren. Dat is belangrijk te beseffen. Zo kun je negatieve gevoelens op afstand houden.”

Ook hier zie ik een meer vrouwelijke en mannelijke benadering van het omgaan met gevoelens en emoties. Dat blijft toch wel ‘een dingetje’, waarover in aan latere blog zeker nog meer.

En dan zegt Tutu tegen het meisje: “Je bent een meesterwerk in wording.” Wat aardig en bemoedigend en wat mooi gezegd. Zo werden we vroeger begroet bij thee-ceremonies: “Welcome to you, a Boeddha to be.”