Schoot me de afgelopen week te binnen dat liefde niet alleen kan vervormen tot de crazy love die ik in mijn vorige blog beschreef, maar ook tot schuldgevoel. Ook zo’n in-effectieve manifestatie van liefde: schuldgevoel. Je komt het heel vaak tegen in rouwprocessen. Mensen, die het al moeilijk hebben omdat ze hun geliefde missen, gaan zichzelf verwijten dat ze dingen fout hebben gedaan of dat ze tekort zijn geschoten in de relatie. Daar gaan ze over tobben en dat maakt hun rouwproces extra zwaar.
Dat dit kan gebeuren ontdekte ik jaren geleden, nadat onze poes Miepje was gestorven. Omdat de relatie met een poes oneindig veel minder gecompliceerd is dan de relatie met een persoon, kon ik deze vervorming heel gemakkelijk op het spoor komen. Het werd me klaar helder wat ik deed en dat wil ik graag vertellen.
Miepje was de poes die ’s morgens bij me op schoot zat als ik zat te mediteren, zoals ik beschreef in mijn blog. Ik was erg aan haar gehecht. Misschien was dat, omdat ik had gezien hoe ze werd geboren, misschien omdat ze molliger en knuffeliger was dan onze andere poezen. Waar het ook van kwam; ik was erg aan haar gehecht.
Toen ze een jaar of veertien was begon ze er slecht uit te zien. Ze was niet ziek, maar werd gewoon oud. Je kon zien dat ze niet lang meer te leven had. De kinderen waren toen allang het huis uit, dus Jan en ik overlegden samen hoe we hiermee om zouden gaan. We besloten om de natuur zijn gang te laten gaan en te vertrouwen op de ingeboren wijsheid van Miepje. Een poes voelt aan wanneer hij gaat sterven en zoekt dan zelf een plek op om dat te doen. Van ons mocht het zo gaan.
Dus op een zonnige namiddag stonden Jan en ik samen op het stoepje achter ons huis en zagen Miepje de tuin inlopen. Ik zie het nog helemaal voor me. Met haar staart als altijd recht omhoog, liep ze zonder te twijfelen naar de rand van de tuin. We voelden allebei hetzelfde: nu gaat ze weg en we keken haar na tot we haar niet meer zagen. Er overviel me een triestig gevoel; het was alsof ik haar met een lange, steeds verder reikende onzichtbare arm uitgeleide deed, haar nog een keer liefdevol streelde en daarna bedroefd na wuifde. “Die komt niet meer terug,” zeiden we tegen elkaar en toen draaiden we ons om en gingen weer naar binnen.
En ze kwam ook niet meer terug. Het was goed zo.
Een paar weken later echter, werd ik opeens overspoeld door een golf van alarmerende gevoelens en gedachtes. Ik wist het opeens heel zeker: het was helemaal niet goed zo! Ik had wél naar de dierenarts moeten gaan. Wie weet was er iets gevonden en had ik haar pillen kunnen geven. Wie weet, had ze dan misschien nog wel geleefd. Wie laat zijn poes nu zomaar weglopen? Al onze vrienden en kennissen gingen naar dierenartsen, waarom ik dan niet? Stóm dat ik dat allemaal niet had gedaan. Míjn schuld dat Miepje nu dood was!
Gelukkig had ik na verloop van tijd de tegenwoordigheid van geest om me in herinnering te roepen dat Jan en ik het er samen over hadden gehad en dat het een gezamenlijk besluit was geweest om het zo te doen. We wilden de natuur zijn beloop laten en dat was ook gebeurd. Maar hoe kwam het dan dat ik me nu opeens zo schuldig voelde?
Toen ik daar wat dieper over nadacht kwam het antwoord al vrij snel: ik gaf mezelf op mijn kop om maar niet te hoeven voelen dat ik Miepje miste. Ik had mijn aandacht omgedraaid. In plaats van aandacht aan Miepje te besteden en te voelen dat ik haar miste, in plaats van te gaan rouwen, zou je kunnen zeggen, richtte ik mijn aandacht op mezelf en maakte ik mezelf verwijten. In plaats van verdriet voelde ik schuld. Natuurlijk deed ik dit niet bewust, het overkwam me gewoon. Dit was mijn manier om mijn pijn niet te voelen.
Nadat ik deze omdraaiing had ontdekt, was het niet moeilijk om mijn aandacht weer op Miepje te richten, ook al betekende dit dat ik het gemis nu echt ging voelen. Want natuurlijk miste ik Miepje. Ik miste haar warme lijfje op mijn schoot als ik ’s morgens zat te mediteren, ik miste haar verwelkoming als ik het erf opreed, ik miste de kopjes die ze me gaf als ik haar etensbakje vulde. Ik had haar zo graag weer willen aaien en knuffelen. Omdat ik van haar hield. Gemis, verdriet, verlangen; allemaal pijnlijke manifestaties van liefde die ontstaan wanneer je gescheiden bent van degene van wie je houdt.
Maar hoe pijnlijk het ook was om dit te voelen, het hielp me om het verlies te aanvaarden. Want doordat het verdriet er mocht zijn, kon het kalmeren. En toen duurde het eigenijk helemaal niet zo lang of mijn verdriet veranderde in dankbaarheid; ook een manifestatie van liefde. Die Miep, wat was ze een leuke, lieve poes geweest. Wat had ik van haar genoten. En wat fijn, dat ze zo lang bij ons was geweest.
prachtig!
Dankjewel.
Je maakt het klaar helder, dank!
Fijn te horen dat het helder is, want het was toch nog lastiger om het zo te schrijven dan ik had gedacht.
Oei, ik zit er middenin. Schuldgevoel omdat ik een vriendin naar mijn gevoel in de steek heb gelaten. Ik wil en wilde helemaal geen afscheid nemen, maar alleen even rust. Nu totale radiostilte.
Ga er over nadenken.
Theoretisch weet ik dat schuldgevoel niet productief is en een vorm om jezelf te straffen. De andere kant van het verhaal is dat je door dat gevoel erbij bepaald wordt dat er nog werk aan de winkel is. Het is nog niet af.
Ja maar, je kunt een relatie meteen poes niet vergelijken met de relatie met een vriendin. Het klinkt alsof er een misverstand gaande is en dat je vriendin niet heeft begrepen dat je maar tijdelijk even afstand wilde nemen en zich kennelijk zo gekwetst heeft gevoeld dat ze nu alleen nog maar zwijgt. Zou het zo kunnen zijn dat jouw schuldgevoel is te herleiden tot boosheid op haar? Boos omdat ze zich in zwijgen hult? Dat zou Perls altijd zeggen……
Lastig hoor!
Klopt Riekje. Dank je.
Ben heel boos op haar omdat zij nu ik iets voor mijzelf vraag, even tijd en ruimte, de deur dichtslaat. De balans was de laatste jaren toch al zoek omdat ze totaal in beslag genomen wordt door haar klachten en artsenbezoeken.
Dat is mij wel duidelijk nu, maar hoe verder…..lastig.
Misschien eerst eens vragen hoe het nu met haar gezondheid is? Of heb je dat al gedaan?
Je hebt het over radiostilte: als iemand helemaal geen antwoorden geeft, valt er niet veel te ondernemen.
Wat mooi geschreven Riekje. Miepje lijkt ook nog precies op mijn Lotje. Ook ik barstte, na haar overlijden ( overigens wél door een spuitje van de dierenarts) van de schuldgevoelens. Wat zijn wij als mens toch ongelofelijk slim in het vermijden van pijn hè?
Dank voor je heldere uitleg. Brengt me weer wat dichter bij het-mezelf-kennen.
Nou, dat is nou ook toevallig: de moeder van Miepje heette Lotje!
Ja, mensen doen niet anders dan pijn vermijden denk ik wel eens. En het ego is verbazend slim in het bedenken van trucjes daarvoor.
Helder inzicht boosheid om de pijn niet te voelen. Dank je Riekje.
Dank voor je reactie. Ja, boosheid is een prachtig middel om geen pijn te hoeven voelen, of het nu boosheid op iemand anders is, of op jezelf.
Lieve Riekje, zucht… herkenbaar wat je schrijft…voel nog af en toe terugkerend spijt over het mogelijk te lang wachten met een dierenarts geroepen te hebben bij onze zieke hond, mijn veronderstelling dat ze geen pijn leed was hoogstwaarschijnlijk onjuist en ik had toen ook nog andere opvattingen over niet -ingrijpen ..Fijn dat je zo helder uit kan leggen hoe het zit met pijn vermijden en het gemis erkennen en voelen .
Ja, het is belangrijk om het gemis te erkennen te voelen, maar het is ook heel belangrijk jezelf te vergeven dat je het misschien beter had kunnen doen. En het dan echt los te laten.
Mooie mijmering over hoe schuldgevoel het verdriet wegdrukt. Zo eenvoudig maar zo waar. Je verhaal roept mijn belevenissen met Tompoes, onze bijzondere kater op. Hij kon stil naast een visser zitten, heel geduldig wachtend op het moment dat hem een visje werd toegeworpen. Hij was ook als een liefdevolle vader over Loela, een klein poesje dat was komen aanlopen. Op een dag was hij verdwenen. Na lang zoeken, samen met onze dochters, vonden we hem onder een struik. We wisten toen niet dat een kat een stille plek opzoekt om te sterven. Wij naar de dierenarts, Tompoes aan de pilletjes voor het hart. Na twee maanden zijn we gestopt. We wilden niet dat hij zijn verdere leven aan de pillen zou zitten. Als het zijn tijd was om te gaan, dan was dat goed. Een jaar later is hij gestorven , op schoot bij onze jongste dochter. Het is ook een geschenk als je een natuurlijke dood mag sterven.
Oh, wat bijzonder dat Tompoes uiteindelijk op de schoot van je jongste dochter is gestorven. Dan voelde hij zich wel heel erg veilig bij haar. Ook heel bijzonder voor je dochter om dat mee te maken.