Lichtfeest

Om de een of andere reden voel ik me dit jaar meer geïnspireerd om de jaarlijkse zonnewende te vieren, dan de geboorte van Christus. Heb ik teveel gekeken naar documentaires over het onderzoek van het heelal en ben ik overweldigd door de immense grootsheid waarin wij leven? Zou kunnen. In ieder geval zie en ervaar ik het opeens allemaal wat groter en ruimer. Het is alsof ik me verplaats van de duistere kerststal naar de lichte open ruimte. Alsof ik door het kerstfeest heen grijp naar de oudere bestaansgronden van dit feest: de traditionele lichtfeesten uit tradities van ver voor de christelijke, die allemaal gevierd werden rondom de zonnewende. 

Ons kerstfeest heeft trouwens alles te maken met deze lichtfeesten. Als je even googelt is daar allerlei informatie over te vinden.
De kerstman bijvoorbeeld, lijkt sprekend op de Germaanse god Wodan, die in de midwintertijd op een schimmel door de lucht reed, al is de schimmel vervangen door rendieren. Ook de kerstboom met haar lichtjes stamt uit de Germaanse traditie.
In het oude Rome had je de Saturnaliën, gewijd aan de god Saturnus. Dat feest werd oorspronkelijk gevierd op 17 december, maar groeide uit tot een immens populair, dagenlang uitbundig feest, waarbij vooral veel gegeten en gedronken werd. Toen het christendom was uitgeroepen tot de officiële godsdienst, werden bestaande rituelen en feesten, zoals de Saturnaliën, niet verboden, maar ‘ingepast’ in de nieuwe religie.
Zo had in 274 na Chr. Keizer Aurelianus 25 december uitgeroepen tot feestdag van de Sol Invictus (de onoverwinnelijke zon), maar ongeveer 50 jaar later verklaarde paus Julius I deze dag tot feestdag ter ere van de geboorte van Christus, de ‘zon der gerechtigheid’. Door op deze manier het Romeinse en het christelijke feest op dezelfde dag te vieren, hoopte hij mensen tot het christelijke geloof te bekeren. 
In de krant van vandaag (23 december) lees ik over het Perzische lichtfeest Yalda (‘geboorte’), dat zijn wortels heeft in het Zoroastrisme, een traditie waarin de strijd tussen licht en duisternis een belangrijke rol speelt. Zaratrustra leefde waarschijnlijk in de 14e eeuw voor Christus.
Hoe dan ook, er schijnen lichtfeesten aan ons kerstfeest ten grondslag te liggen en de vorm waarin wij dit feest nu vieren lijkt een soort mix te zijn van het geboortefeest van Christus, de Germaanse lichtfeesten en de Romeinse Saturnaliën.

Mijn neiging om de zonnewende te willen vieren komt dus niet uit de lucht vallen. Sinds mensenheugenis kijken mensen in deze donkere periode van het jaar vol verlangen naar de lucht en verheugen ze zich erover dat de zon na de zonnewende elke dag weer iets langer te zien is. Het ritme van donker en licht voltrekt zich, onafhankelijk van alles wat er zich op aarde afspeelt. De adventskaarsen die ik in deze weken aansteek, verwijzen voor mij naar dit licht waar ik naar verlang; het zonlicht waarvan alle leven op aarde afhankelijk is. Al lijkt zij in deze donkere dagen verdwenen te zijn, de zon komt terug.

En dan denk ik meteen aan het liedje van de Beatles dat we in de zeventiger jaren grijsgedraaid hebben: ‘Here comes the sun’. Wat er ook gebeurt, hoe de wereld er ook bij staat, de zon komt. Daar valt niets tegenin te brengen. De zon komt. Elke dag een stukje meer. Reden voor een feest, welke inhoud je er ook aan geeft en hoe het er ook uit ziet.

https://www.youtube.com/watch?v=GKdl-GCsNJ