Johan Derksen

Het viel me op dat ik niet kwaad werd toen ik het fragment zag van het gesprek in Vandaag Inside, waarin Johan Derksen vertelt dat hij na een avondje stappen een door de drank bewusteloos geraakte vrouw naakt achterliet met een kaars tussen haar benen. Hij noemde het een ‘jeugdzonde’ en vertelde het, om duidelijk te maken dat mannen in hun jeugd allemaal wel eens ‘foute dingen’ doen. 
Iedereen maakt zich nu druk over dit verhaal en geeft er zijn commentaar op. Het wordt grensoverschrijdend gedrag genoemd, mensen vragen zich af of de jeugdige Johan de vrouw al dan niet met de kaars penetreerde en er dus sprake was van verkrachting, er worden excuses geëist en sponsoren zeggen contracten op. Kortom: iedereen is boos en vraagt zich af of en hoe er gestraft moet worden. Dat wil zeggen dat iedereen bezig is met ‘de daad’.

Zoals gezegd: ik werd niet kwaad toen ik het fragment zag. Omdat ik erdoor in een emotionele staat terecht kwam die nog vóor woede ligt: totale verbijstering. Ik viel zo ongeveer van mijn stoel. Ik was totaal verbluft. Ik kon niet geloven wat ik zag. 
En ook nu ben ik eigenlijk nog steeds verbaasd. Niet eens zozeer door de belachelijke daad van de nog zo jeugdige Johan. Ik ben eigenlijk helemaal niet bezig met ‘de daad op-zich’ en ook niet met het tragische slachtoffer, al is haar natuurlijk iets vreselijks overkomen (hoe zal zij zich gevoeld hebben nadat ze weer bij bewustzijn was gekomen?), maar ik ben totaal verbluft door de manier waarop de man dit verhaal vertelde. Hij praatte het goed: “Ach, het was een jeugdzonde. Zo erg was het toch niet?” Hij vertelde het als een grap. 

Ik zie niet zozeer de daad, als wel de jongen die de daad pleegde en de man die dit verhaal nu vertelt en ik ben verbijsterd door het volstrekte ontbreken van iets, dat ook maar in de verste verte lijkt op empathie. Het is alsof ik in de borst van de man kijk en daar een volstrekte leegte zie. Een duister universum in plaats van een warm kloppend hart.

Ik zie ook een man, indertijd een jongen nog, die vrouwen kennelijk gebruikt(e) om zichzelf ‘iets’ of ‘iemand’ te voelen. Zeker ook in de ogen van zijn kompanen. “Zie mij eens”. Een man, een jongen met zo’n laag gevoel van eigenwaarde en zo weinig mogelijkheden om dat gevoel te ontwikkelen en te vergroten, dat hij zijn toevlucht zoekt in het enige dat hij altijd bij zich heeft; zijn geslacht. Hij laat zich seksueel gelden of, in dit geval, hij toont zich de meerdere door deze misselijk makende seksuele ‘grap’.

In de discussie die nu om hem heen losbarst zijn er mannen die hem steunen en zelfs toejuichen om zijn openhartigheid. Hij is kennelijk niet de enige die op deze manier zijn eigenwaarde probeert te vergoten. Door iemand anders naar beneden te drukken.
Zou dit het mechanisme zijn dat schuilgaat achter alle vormen van vrouwenonderdrukking? Deze behoefte om ‘iemand’ te zijn?

Ik heb ooit bedacht dat ik niet op ‘de actualiteit’ wil reageren in mijn blogs, maar ik kan het deze keer toch niet laten. Niet alleen omdat ik zelden zo verbijsterd ben geweest en ik dit een belangrijk onderwerp vind, maar ook, omdat ik nu om de een of andere reden moet denken aan wat ik eens opschreef in mijn dagboek toen ik ergens midden dertig was. Ik schreef zoiets als: “Ik zie dat ik mijn eigenwaarde probeer te verhogen door anderen te verlagen.” Ik schreef dat, omdat ik mezelf toen regelmatig op allerlei piepkleine gedachtes betrapte, die opdoken wanneer ik zag dat anderen geslaagder leken te zijn dan ik. Als bijvoorbeeld bevriende auteurs grotere oplages haalden dan ik, als de kinderen van vrienden het beter deden dan de onze, als het bedrijf van kennissen beter floreerde en uitgroeide dan ons centrum. Kortom: als iemand anders ‘het’ beter deed dan ik of wij. Er flitsten dan altijd kleine gedachtetjes door me heen in de trant van: “Ja maar, dat houden ze nooit vol, ze moeten wel iets opofferen, hij kan nu nooit meer ……, ze vergeten dat ze …., ze hebben niet meer….. “ en op de stippeltjes kwam dan natuurlijk iets te staan wat ik wél had. 

Ik geef toe; geen erg positieve gedachtes. Niet bepaald een voorbeeld van ‘medevreugde’. Maar ik kan het niet ontkennen. Een mens doet wat om zichzelf waardevol te blijven voelen. Het is kennelijk een soort basisbehoefte. 
Dit denken in ‘onder’ en ‘boven’ huist dus ook in mij. Zeker niet iets om trots op te zijn. Laat ik er dan maar trots op zijn dat ik deze gedachtes wel ‘onderschepte’. Het vergt namelijk heel wat opmerkzaamheid om ze te pakken te krijgen, want ze gaan razendsnel. Zo ongeveer als vallende sterren: je ziet ze wel en niet tegelijk.

En zo betrap ik me er de laatste tijd regelmatig ook op dat ik, als ik vrouwelijke gezagsdragers op de televisie zie, een fractie van een seconde denk: ”Hé, een vrouw! Kán zij dat?” Een miniem momentje van wantrouwen dat ik natuurlijk ogenblikkelijk kordaat tegenspreek: “Natuurlijk kan zij dat! Waarom zou ze het niet kunnen? Omdat ze een vrouw is? Kom nou!” Trouwens: kunnen mannen het wél? Er zitten heel wat incapabele mannen aan de top, om het maar niet te hebben over de vele ‘foute’ mannen die er op hun top een regelrechte puinhoop van maken. Bovendien: ik sta de laatste tijd regelmatig versteld van de vele vrouwelijke, vaak nog heel jonge wetenschappers die ware deskundigen blijken zijn; ook op gebieden die tot nu toe voorbestemd waren voor mannen, zoals wiskunde, astronomie, biotechnologie, economie en ga maar door.

Zo bekeken gaan we behoorlijk de goede kant op wat betreft de ontwikkeling naar gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Het kost wat tijd om een eeuwen en eeuwenlang durend patriarchaat van je af te schudden, zowel voor vrouwen als voor mannen, maar we gaan vooruit. En ja natuurlijk, er zijn altijd individuen die het tempo niet bij kunnen houden. Hindert niet, de ontwikkeling gaat toch wel door.

PS
Bij het ‘ter perse gaan’ van deze blog hoor ik dat Derksen ermee stopt. Hij heeft er een perfect slachtoffer-argument voor: “Er is geen plaats meer voor mij.”