Toen de blanke Zuid Afrikaanse predikant Beyers Naudé, die zich solidair voelde met de zwarte bevolking en het Apartheidsregime bekritiseerde, bij zijn pensionering werd gevraagd of hij nu van zijn welverdiende rust zou gaan genieten, antwoordde hij: “Hoe kan ik gelukkig zijn zolang er nog zoveel mensen om mij heen lijden?”
Deze opmerking maakte diepe indruk op me en heeft me lange tijd beïnvloed.
Want ik begrijp dat wel. Ikzelf kan ook niet gelukkig zijn wanneer ik weet dat een van mijn dierbaren, bijvoorbeeld een van mijn kinderen of kleinkinderen ongelukkig is. Ze zitten bij wijze van spreken in mijn ‘veld’ en ik voel mee met iedereen die in mijn ‘veld’ zit. Dus als zij ongelukkig zijn, ben ik dat ook. Dat wil zeggen: ik heb dan extra veel aandacht en zorg voor ze.
Overigens zitten niet alleen mijn kinderen in mijn ‘veld’, in feite zit iedereen met wie ik me verbonden voel er in. Ik leef met zoveel mensen mee. Een heel aantal van onze vrienden die te maken hebben met alle mogelijke narigheid of ziektes, bezoek of schrijf of mail ik regelmatig om mijn medeleven te tonen. Dat voelt goed. Het is het minste wat ik kan doen.
Maar nu wordt de laatste tijd (de laatste jaren al, maar vooral de laatste maanden) mijn ‘veld’ overspoeld door een ongelooflijke hoeveelheid oorlogsellende. Want mijn ‘veld’ is groot, heeft eigenlijk geen grens. En omdat ik alles beleef wat mijn ‘veld’ binnenkomt, ontstaat bij mij de vraag hoe groot dat ‘veld’ eigenlijk moet, kan of mag zijn.
Want ik kan het niet meer aan. Het is teveel. Er is zo verschrikkelijk veel leed in de wereld en er is zoveel onrechtvaardigheid en geweld, dat het voor mij niet meer om aan te zien is. Laat staan te beleven of te verwerken. Het overweldigt me. Het voelt alsof ik erdoor word weggevaagd.
En daarom heb ik mijn veld afgegrensd. Ik wil niet meer alle informatie ontvangen. Concreet: ik kijk sinds een paar weken niet meer naar het 8 uur-journaal. Niet alleen de beelden, vooral ook de geluiden dringen te diep door. Ik kijk de krant vluchtig door om zo’n beetje op de hoogte te blijven, maar daar laat ik het bij.
Dat voelt vreemd. Een beetje egocentrisch. Alsof ik oogkleppen op heb gedaan en alles nu allemaal alleen maar om mij en mijn kleine wereldje draait.
Ik ken trouwens heel wat mensen die het nieuws niet meer volgen en onze Denker des Vaderlands, Marjan Slob, beweerde afgelopen donderdag 16 november in een interview in Trouw dat ook zij een informatie-stop heeft ingevoerd. Ik moet bekennen dat ik niet veel weet van Marjan Slob is en wat zij verder te zeggen heeft, maar deze uitspraak voelt voor mij als een soort toestemming om mijn ‘veld’ in te krimpen.
Nu ik er bij stilsta, vind ik het trouwens helemaal niet egocentrisch, maar gewoon realistisch. Ik zie gewoon in dat ik geen enkele invloed heb op de huidige gruwelijke oorlogen, dat ik alle informatie erover niet kan verdragen en dat het dus beter is om me ervoor af te sluiten. Natuurlijk, ik onderteken protestbrieven en petities (dat doe ik overigens al járen), ik stem op een partij die mijn standpunt verdedigt, maar daar blijft het bij.
Niet meer al dat overweldigende oorlogsnieuws dus, maar mijn eigen kleine wereld. En vooral mijn eigen innerlijke wereld.
Want wat me de afgelopen dagen werkelijk goed heeft gedaan, is de grote innerlijke ruimte die ik terugvond tijdens het werken aan mijn ‘woord-blokjes’. Ik beschreef dat uitgebreid in mijn vorige blog. Stilte, kleuren, vormen, woorden, concentratie en niet te vergeten muziek hielpen me om weer terug te komen bij mezelf. Om mijn eigen innerlijk weer te voelen. Ik was verrast door alle schoonheid die ik zag en de ontroering die ik voelde. Het was alsof ik mezelf ontmoette, die lange tijd ondergedoken had gezeten uit angst om vernietigd te worden. Alsof ik in mezelf werd verwelkomd door mezelf.
Dus, hoe sympathiek ik de uitspraak van Beyers Naudé ook vind, ik heb besloten om mijn eigen innerlijke vreugde en geluk niet door al het leed in de wereld te laten overschaduwen. In ieder geval niet helemaal. Het is juist belangrijk dat ik binnenin mezelf wél vreugde en geluk kan ervaren, want alleen dan kan ik werkelijk aandacht en goede zorg hebben voor mensen om me heen. Alleen dan weet ik hoe ik hen het beste steunen, troosten of inspireren, waar dat nodig of mogelijk is. Alleen dan vind ik de juiste toon, weet ik wat ik eventueel kan doen.
Het mag er beide zijn en het ís er ook beide: innerlijke vreugde en rijkdom én verdriet, medeleven, empathie.
Ik schrijf dit als een soort rechtvaardiging, want er blijft altijd een stemmetje in me zeuren en vragen of deze houding moreel wel verantwoord is. Ik betrapte me er de laatste tijd op dat ik me bijna schuldig begon te voelen, wanneer ik me goed voelde. Mag ik mezelf wel goed voelen terwijl zoveel mensen er zo slecht aan toe zijn? Ik begon mezelf zelfs te censureren. Wie haalt het nu in zijn hoofd om schattige jeugd-herinneringen op te halen met al die oorlogsellende op de achtergrond? Wat stelt dat in hemelsnaam voor? Waarom zou ik over het kalmeren van woede schrijven, terwijl de halve wereld ten onder gaat aan gruwelijk geweld? Wie heeft daar wat aan?
Ik verlamde mezelf op deze manier.
En dan lees ik in de laatste Bodhi-nieuwsbrief dit citaat van zenleraar Joan Halifax: “Het uitademen, het loslaten, de momenten waarop je schoonheid voelt, wanneer je de open blik van een kind ontmoet, betekent niet dat je je afkeert van het lijden, van de oorlog, van mensen met een ongelukkige geest, van de verwoesting van onze aarde; het is een manier waarop we het menselijk hart kunnen voorzien van middelen om verdriet en angst het hoofd te bieden.”
Dat neem ik graag ter harte. Laten we, hoe dan ook, op welke manier dan ook, ons hart blijven voeden.
Oh jij ook…. Ik kijk nauwelijks het nieuws meer, lees sommige koppen in kranten en dan is het alweer genoeg. Ik kan het niet meer aanzien. En dan dat schuldgevoel. Dat gaat ook terug naar al de (mijn) gemiste kansen, pijnen gedaan, dromen verdwenen. Schilderen helpt, er komt kleur en vorm, liefde voor mijn leven terug dan. Zelfs mijn simpele schetsjes brengen tevredenheid terug. Iedere ochtend weer
Daar zeg je wat: dat schuldgevoel gaat natuurlijk ook terug op diepere persoonlijke gronden. Bij mij zeker ook. Goed, om daarover na te denken en voelen.
Fijn, dat het schilderen en schetsen je zo helpen!
🙂
Ik wilde reageren met een smiley, maar om de een of andere reden lukt dat niet. Het wordt niet geplaatst. Dus dan maar: dank voor je reactie.
Zo herkenbaar. Ik rouw om het verlies van mijn man en heb mezelf toestemming gegeven dat dit genoeg lijden is. Ik volg geen nieuws, krant etc. Dat is teveel.
En naast het verdriet kan ik ook genieten en tevreden zijn met de meest simpele en eenvoudige dingen. Dat sluit zo mooi aan bij de tekst van Thay.
Zo balanceer ik door de dagen.
ja natuurlijk kun je geen extra lijden verdragen als je leven moeilijk is. Mooi trouwens, dat je geluk kunt ervaren met de meest simpele dingen.
Mooi geformuleerd: door de dagen balanceren.
Dank je wel❤️. Heel herkenbaar. Elke dag weer: welke energie zet ik aan in mezelf. Die welke bijdraagt aan de wereld en aan mezelf en dat is een positieve energie . Omdat ik alles mee naar binnen neem doseer ook ik wat ik aan ellende via tv, krant en sociaal media wil laten binnenkomen zodat het mij niet overneemt.
Ja, als je alles mee naar binnen neemt, moet je werkelijk doseren. Ik herken dat helemaal.
Dank Riekje voor jouw in-zicht. Ook vandaag weer. Ali
Je hebt gelijk, het was vandaag echt een in-zicht: een inkijkje in mijn innerlijke roerselen en tobberijen.
Ja,ik geloof dat een mens er niet op gebouwd is om met de hele wereld mee te leven en overal verantwoordelijk voor te zijn.Ik in ieder
geval niet.Ook voor deze tijd heb ik dat nooit
gekund.Wij zijn bij een kerk en daar werd word nogal eens de nadruk gelegd op het feit
dat je zo ongeveer altijd op de hoogte moet
zijn van alles wat er in de wereld gebeurt.
Misschien kunnen anderen dat,mannen?
Ik troost me dan maar met de tekst je naaste
liefhebben ,dat is nog enigzins te overzien.
Mooie tekst ook van TichnatHan
Nee, ik denk ook dat een mens niet alle ellende van de wereld op zijn schouders hoeft te dragen. Als je heel ver uitzoomt kun je misschien wel zien dat alles en iedereen met elkaar samenhangt en dat alles dus invloed heeft op elkaar, maar dat betekent niet dat je voortdurend dat hele grote geheel in de gaten hoeft te houden. Juist door dit inzicht kun je zien dat het zaak is om in je eigen kleine wereld vrede en liefde te bewerkstelligen. Dat zal dan uitstralen op je omgeving en verder. Inderdaad; je naaste liefhebben. Dat is al moeilijk genoeg soms…..
Het voelt bij mij alleen maar goed om mijn grenzen te voelen,en tegelijkertijd vervuld te zijn met mededogen en dankbaarheid dat we in Nederland nog in vrede en vrijheid mogen leven.Juist in deze tijd met zulke sterke kosmische energien kunnen we maar beter negativiteit zoveel mogelijk buiten sluiten.
Zorg goed voor jezelf en dan voor anderen.
Liefs en sterkte allemaal
In donkere tijden is er behoefte aan licht en liefde, als gevoel, denk ik. Zodat we allemaal de hoop niet opgeven op betere tijden. Ik probeer dan ook maar op mijn kleine deeltje van de wereld een beetje liefde uit te dragen. Het grote geheel is te groot voor mij. Dus, hoewel ik me bewust ben van de pijn op andere plekken op de wereld, richt ik me maar op het positieve, en doe wat ik wel kan. En zo te lezen doen we dat met velen. Ik hoop, nee ik geloof, dat de liefde uiteindelijk wint…. Fijne zondag iedereen.
Voor Henny: Jazeker, zodra ik mijn grenzen wat beter afsluit voel ik des te beter hoe goed we het hier in Nederland hebben. Ik vind het heel belangrijk om steeds maar weer te beseffen dat dat helemaal niet ‘normaal’ is. In zoveel landen is dat veel slechter. Ik ervaar hoe langer hoe meer dat dat iets is waarvoor ik heel dankbaar ben.
Voor Beate: ik heb ooit eens gehoord dat als het percentage mensen dat positief denkt en voelt groot genoeg is, dat dan dat positivisme overslaat op alle omringende negatieve mensen. Er schijnt een soort kantelpunt te zijn. Ik zal proberen te vinden waar ik dit vandaan heb.
De Indiase beweging van “oneness’ houdt zich hiermee bezig. Baghawan zegt dat als 80.000 mensen Verlichting hebben bereikt dit op de hele mensheid zal overslaan.
Ik had een heerlijke dagje met mijn bijzondere oudste dochter… zij fladdert als een vlinder door het leven. Zij spiegelt zich aan mij. En ik leer steeds weer. Het voedt mijn hart.
Fijne zondag.
Ja, wat is het fijn om te zien dat jonge mensen nog zo ‘licht’ kunnen zijn!
Dank Riekje hoe je woorden geeft aan je zo diep gevoelde ervaringen . En dan weer de ruimte en troost van in het tekenen, schilderen zijn. Dan voelen wij weer dat het groter is dan voor onszelf.
Wat een helende tekst van Thich Nhat Hanh
Ja, het steunt mij altijd dat Thich Nhat Hanh er veel nadruk op legt dat je gelukkig mag zijn.
Deze reactie schreef ik een paar dagen geleden op Facebook:
GEK WORDEN.
Als jongetje dacht ik altijd “als ik de wereld toelaat, binnenlaat, dan word ik gek” Ik zei dat dan ook. Ik zag als 7 jarige ook een foto in de Wereldkroniek van een glimlachende Russische soldaat met zijn laars op het hoofd van een gedode Hongaar.
Na een paar dagen Al Jazeera en CNN kijken raakt mijn hoofd aardig in de war. De wereld is momenteel flink gestoord en ik merk dat ik er zelf aardig gestoord van raak. Als ik me er volledig in laat zakken word ik echt gek. Het is soms niet te hebben. Al die leugens, al die politieke spelletjes en praatjes, en allemaal in belang van de wapen- en olie industrie. ‘Terrorisme’ ontstond door decennia lang vernederingen, diefstal van land, olijfgaarden etc. door een ultra rechtse zionistische regering, in dit geval.
De US heeft alle bevrijdingsbewegingen als terroristen bestempeld omdat het hun zo goed uitkomt.
Ik laat me niet meer gek maken. Ik ben niet gek als ik afschuw voel bij de beelden van welke terreur dan ook. Het gaat om samenleven, humaniteit, gemeenschap, gewoon kunnen werken, eten en drinken. Leven
Helaas is de gekte van de wereld nog niet over, integendeel. De wereld is volledig gestoord geraakt. Vluchtelingenstromen zullen intensiveren doordat er meer oorlogen blijven komen, door de hebberigheid van een beperkt aantal schatrijke aandeelhouders.
Pandemieën zullen worden gecreëerd, de censuur op wat we willen laten zien neemt toe, geld wordt digitaal, etc.
Ik ben, geloof ik, nog maar een beetje gek. Maar het moet niet gekker worden.
Ik zie wat jij ziet, maar ik zie ook dat deze ‘gekte’ van mensen in feite altijd al heeft bestaan. Mensen zijn altijd machtsbelust en onbarmhartig geweest. De oude en recentere geschiedenis laat dat zien.
Net als jij, zie ik de toekomst met zorg tegemoet. Er zullen inderdaad in de toekomst meer vluchtelingenstromen komen, maar vooral doordat grote delen van de wereld onleefbaar worden door de klimaatverandering. Ik denk dat een goede remedie tegen gek worden is: je niet mee te laten slepen door je angsten, je te richten op alles wat wél goed is en je hart te voeden.
Riekje, ik las ook het interview met de Denker des Vaderlands, Marjan Slob en voelde me daardoor gesteund: Úniverseel meevoelen met alles en iedereen, daar ga je aan kapot.’ Vanaf mijn puberteit heb ik steeds meer de overtuiging gekregen dat ik, kort samen gevat, mee moest en wilde werken aan het ‘verbeteren van de wereld.’ Ontwikkelingssamenwerking, de tweede feministische golf: volop op de barricade. Gelukkig werd ik toen aangespoord om, geholpen bij ,het ‘naar binnen kijken.’ Gelukkig kwam toen Thich Nhat Han in mijn leven. Maar als het lijden om me heen zo extreem is en ook zo uitgebreid zichtbaar mijn wereld wordt binnengebracht, als nu, dan pruttelt schuldgevoel.
Gedeelten van je blog had ik bijna letterlijk zo kunnen opschrijven, zó veel herkenning.
Ik voed mijn hart met schoonheid: buiten, boeken, mooie documentaires, muziek, of zoals recent met de indrukwekkende, verstillende, troostende voorstelling van Scapino: Song of the dark forest.
Dansers, een Oekraïense bas-bariton, een life professioneel strijkkwartet. De ontwikkeling van de voorstelling begon vlak na de inval van Rusland in Oekraïne. Om gevoelens van ongeloof en verdriet te verwerken, en ergens troost te vinden voor al dat leed, besloot Scapino deze voorstelling te maken. De voorstelling is tot mid februari nog op veel plaatsen in het land te zien: voeding voor het hart.
Hartegroet, Elma
Dank voor de tip: ik ga kijken waar deze voorstelling nog te zien is.
Ik verwonder me er al m’n hele leven over hoe er naast zoveel lijden ook liefde en schoonheid bestaan. Ik oefen ook al erg lang om het geheel te zien. Op het moment dat ik wordt overvallen door woede over het nietsontziende geweld dat mensen wordt aangedaan gaat m’n hart dicht en word ik ziek, depressief en bepaald geen licht voor mijn omgeving.
Als ik me verdiep komt er groot verdriet en dat mag er zijn. Maakt me mild en open en doet recht aan mensen dichtbij en veraf. En maakt dat ik ook kan genieten van (uitingen van) liefde en schoonheid.
Mooi wat je zegt en ook hoe je het zegt. Ik realiseer ik me de laatste tijd veel meer dan vroeger dat de mensen om me heen vaak gewoonweg heel vriendelijk en aardig zijn en hoe belangrijk dat is.
Men moet de dingen aan de eigen, stille, ongestoorde ontwikkeling over laten,
die diep van binnen komt en die zich door niets laat haasten of versnellen;
eerst volledig rijpen – en daarna baren…
Rijpen zoals een boom die zijn sapstroom niet stuwt en
die rustig in de lentestormen staat,
zonder angst, dat er straks geen zomer kan komen.
Die zomer komt toch!
Maar hij komt alleen bij de geduldigen
die leven alsof de eeuwigheid voor hen ligt
zorgeloos stil en wijds…
Men moet geduld hebben tegen de onopgeloste zaken in ons hart
en proberen de vragen zelf lief te hebben, als gesloten kamers,
en als boeken die in een zeer vreemde taal geschreven zijn.
Het komt er op aan alles te leven.
Als je de vragen leeft,
dan leef je misschien langzaam maar zeker zonder het te merken op een goede dag het antwoord in.
Dit gedicht van Rainer Maria Rilke kom ik zojuist tegen in het nieuwe boek van Els van Steijn : Vier je leven
Dit helpt mij om ook alle ellende in de wereld aan te kunnen en bij mezelf te blijven in stilte
Lieve groet, Liefka
Wat een troostend, mooi gedicht van Rilke, Liefka.
Fijn dat je dit deelde, zodat iedereen het kan lezen.
Elma
Ja, een prachtig gedicht. Dankjewel, Liefka!
Vorig jaar heb ik in adventstijd elke dag geschreven in De Herberg, schrijfretraiteboek aan de hand van het gedicht van Rilke. Het boek is van Christine de Vries. Ze geeft elke dag oefeningen met veel ruimte voor vrije invulling. Elke dag gasten verwelkomen in de herberg, ik vond het een heel fijne ervaring, het bracht rust en inzicht.
Ik heb het boek even gegoogled en ja, dat lijkt me een fantastisch boek om een retraite te helpen vormgeven. Echt iets om iedereen aan te bevelen en de adventstijd is er heel erg geschikt voor. Maar ik begreep dat het boek is geïnspireerd op het gedicht De Herberg van Rumi. Ook een mooi gedicht.
Rumi
De herberg
Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid, een flits van inzicht
komt als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied.
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase…….
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt
de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
Het gedicht van Rumi
Zo mooi ! Liefka
Dankjewel Liefka, ik nam niet de tijd om het gedicht op te zoeken, maar ik ben erg blij dat je het hebt toegevoegd.
Ja, wat een liefde en een wijsheid in dit gedicht!
Zo herkenbaar,Riekje, buiging en dank
Fijn te horen dat je mijn blog herkenbaar vindt. Dat voelt altijd troostend. Minder alleen met mijn twijfels en tobberijen.