Gutmensch

Kijk! Gutmensch zet zich met een edelmoedige glimlach aan haar bureau. “Vandaag ga ik mijn jaarlijkse donaties overmaken aan de goede doelen die ik al sinds jaren steun,” zegt zij welgemoed. “Het is vandaag Goede Doelen-dag.” Klopt, Goede Doelen-dag heeft ze een aantal jaren geleden ingesteld, toen ze besloot niet meer op elke bedelbrief te reageren die ze toegestuurd krijgt. In plaats daarvan doet ze nu alle donaties voor het hele jaar ergens in december op één dag; Goede Doelen-dag. Sindsdien mikt zij alle toegezonden bedelbrieven, compleet met ballpoints en wenskaarten, in een hangmapje en dat schudt ze nu leeg op haar bureau.

Dat levert een behoorlijke berg op. Gutmensch voelt zich er een beetje door overstelpt. Eerst maar eens sorteren om wat orde te scheppen. Ze maakt ongeveer tien stapeltjes; eentje voor elke organisatie die zij jaarlijks steunt en nog een paar nieuwe fondsen die haar wel aanspreken. De verschillende brieven bevatten informatie over allerlei acties voor bomen, waterputten, dieren, landbouwgif, rechtszaken, vluchtelingen, immigranten, chocolade-slaven, vliegende artsen, overstromingen, staar-operaties, weeshuizen, muskietennetten, enz. enz., die door het jaar heen zijn gehouden en die nu waarschijnlijk allang zijn afgesloten, maar dat is geen punt. “Ik doneer jaarlijkse één bedrag. Ze moeten zelf maar bedenken aan welke specifieke acties ze die willen besteden,” zegt Gutmensch. Voldaan kijkt ze naar de diverse stapeltjes. Nu kan het Grote Geven beginnen.

Maar dan duiken er opeens een paar lastige vragen op waardoor het Geven behoorlijk stagneert. Om te beginnen natuurlijk de vraag hoeveel er in totaal gedoneerd gaat worden. Bestaat daar een objectieve norm voor? Geen idee. Gutmensch wrijft bedachtzaam over haar kin. Ze zoekt in haar administratie hoeveel ze vorige jaren heeft gegeven en stelt op die manier een totaal-bedrag vast. 
Maar dan? Hoe moet dit bedrag verdeeld worden onder de diverse fondsen? Ook weer zowat. Gutmensch heeft alweer geen idee. Trouwens, wil zij zich wel houden aan de fondsen die ze vorige jaren ook steunde of is de wereld intussen zodanig veranderd, dat ze een aantal fondsen iets meer zou willen geven? De vluchtelingenproblematiek is zoveel groter dan vorige jaren en het klimaatprobleem is inmiddels zo urgent, dat het misschien zinnig is om daar wat meer geld naartoe te sluizen. “Maar als ik binnen het daarnet vastgestelde bedrag wil blijven, betekent dat, dat een aantal andere fondsen niet evenveel meer kunnen krijgen als vorig jaar,” bedenkt Gutmensch. “Welke fondsen moeten dat dan zijn? Of moet ik er zelfs een aantal laten schieten? Het weeshuis in Cambodja misschien of de staar-operaties in Vietnam?” piekert ze. “Maar ja, dat is toch sneu voor al die kinderen en die slecht ziende mensen. Die kan ik toch niet zomaar in de steek laten?” Gutmensch krijgt het er een beetje benauwd van.

Maar dan beseft ze dat ze knopen moet doorhakken en beslissingen moet nemen. Welk fonds krijgt meer dan vorig jaar en welke krijgt minder, of zelfs helemaal niets meer? Er moet nauwkeurig nagegaan worden hoe groot de geldstromen dit jaar zullen zijn en hoe ze zullen lopen. Moeilijke beslissingen die een behoorlijke portie vastberadenheid vereisen. Al beslissend en regelend voelt Gutmensch zich veranderen van een gulle gever in een strenge bankier.
En dat wordt alleen nog maar erger wanneer ze haar besluiten uitvoert: ze scheurt alle enveloppen en girostroken van de al verlopen acties, plus die van de fondsen die dit jaar afvallen, in tweeën en gooit ze op op de vloer. “Deze niet, die ook niet, deze niet en die ook niet!” Bij iedere envelop of girostrook die ze doorscheurt voelt het alsof ze een mens, een kind, een dier, boom, struik, plant, insect of landschap in de steek laat. Het is alsof ze met het papier ook haar hart verscheurt.

Uiteindelijk blijven er een paar fondsen over: de uitverkorenen, die na eindeloos heen en weer schuiven met bedragen ieder een donatie krijgen toegewezen. 
En zo is Gutmensch veranderd van een liefdevolle gulle gever in een strenge bankier, die uiteindelijk ontaardt in een soort van god, die heerst over het al dan niet bestaan van de fondsen in haar bestand. “Jij wel, jij niet! Jij krijgt minder, jij krijgt meer. Niets in te brengen. Ík ben het die oordeelt.” Dit voelt niet meer als geven; dit voelt als berekenen, beknibbelen, bezuinigen, vernietigen.

En dan tikt ze de namen, rekeningnummers en betalingskenmerken van de diverse fondsen in en maakt ze met één klik op de balk ‘bevestigen’ een hele verzendlijst vol met namen en getallen over. Maar in plaats van zich tevreden te voelen over alle beslissingen die ze heeft genomen en de bedragen die ze heeft overgemaakt, wordt ze overweldigd door een groot gevoel van wanhoop en onmacht. Want hoeveel heeft ze nu eigenlijk overgemaakt en hoeveel geld is er wel niet nodig? Er is zoveel leed in de wereld dat haar gift er in feite niets toe zal doen. Ook niet trouwens, als hij heel veel groter zou zijn. Ze zou haar hele bezit weg kunnen geven en dan nog zou dat zelfs geen fractie van al het leed oplossen. Haar gift lijkt al vervlogen te zijn als de bekende druppel op de gloeiende plaat, nog voordat hij was overgemaakt.

Maar dan verschijnt er binnen een paar minuten een mail met een “Hartelijk bedankt voor uw bijdrage” van een van de fondsen. Gelukkig,  de donatie doet er toch toe. Gutmensch begint zich weer een beetje beter te voelen. Een aantal dagen later ontvangt ze per post nog een paar bedankjes, plús weer een aantal aankondigingen van nieuwe acties die weer geld nodig hebben. Het houdt niet op. Het is nooit genoeg. Ze legt de brieven op haar bureau en overweegt of ze toch nog iets zal overmaken. Het zijn zulke sympathieke acties …..