OVER TIJD 5
Altijd weer een vreemd idee dat het water waarmee je je koffie of thee hebt gezet, zo oud is als de aarde. Het heeft vanaf het prille begin van het bestaan van onze planeet gestroomd in oceanen, zeeën, rivieren en beekjes. Het is ontelbaar vaak gekristalliseerd tot sneeuw en ijs en is evenzovele malen weer gesmolten tot water; het is verdampt waardoor het als minuscule mistdruppels in de ruimte kon zweven, of hoger nog, kon opstijgen als wolken, waarna het als regen, sneeuw of hagel steeds weer terugkeerde op de aarde. Het water veranderde in eindeloze cirkelgangen van vaste vorm, naar vloeibare vorm, van warm, naar koud, van verdampt naar gecondenseerd; steeds weer hetzelfde water.
Dus ook het water in je koffie of thee. Het heeft misschien ooit eeuwenlang als sneeuw bovenop een berg gelegen, het was misschien het water in het bad van een Romeinse keizer of het ijs van de laatste Elfstedentocht.
Maar dit weet iedereen al. Ik in ieder geval wel, al moet ik zeggen dat ik het me nooit, maar dan ook nooit, ook maar een seconde realiseer. In mijn dagdagelijkse ervaring komt ‘mijn’ water hier in ‘mijn’ huis uit ‘mijn’ kraan en zet ik er ‘mijn’ koffie mee. Ik ervaar mijn koffie en het water waarvan die koffie is gezet, als ‘van mij’.
Maar nee dus, het water in ‘mijn’ koffie is helemaal niet van mij. Het is een mini-mini-mini-mini-onvoorstelbaar mini- onderdeeltje van al het water dat op de aarde aanwezig is en het zal, nadat het zich even in mijn huis en in mijn lichaam heeft bevonden, daar weer uit verdwijnen. Het zal op niet te voorspellen plaatsen weer tevoorschijn komen en vandaar weer gaan reizen door de wereld, zich over de aarde verplaatsen. Het zal zich verbinden met en opgaan in ander water en zich manifesteren in een van haar verschijningsvormen; sneeuw, ijs, mist, wolken.
Dit is om te beginnen al om te duizelen.
Maar de werkelijkheid is nog duizelingwekkender zie ik, als ik een artikel*) lees over Ewine van Dishoeck. Zij is hoogleraar astrochemie (de wetenschap die zich bezighoudt met wat er chemisch gezien gebeurt in de ruimte tussen sterren en planeten). In het artikel wordt duidelijk gemaakt hoe het water dat zich op de aarde bevindt, überhaupt is ontstaan. Ik er destilleer het volgende uit. De cursieve gedeeltes zijn letterlijke citaten.
De ruimte tussen sterren en planeten lijkt leeg, maar is gevuld met een uiterst ijl gas. Het is er (……) veel ijler dan in het allerbeste vacuüm dat we op aarde kunnen maken. (……) In dit hele ijle gas bevinden interstellaire wolken. Zo’n wolk bevat minuscule zandkorreltjes, een factor duizend kleiner dan het aardse zand. Maar hoe klein ook, het zijn perfecte landingsbanen voor atomen in de ruimte. Heel soms, misschien maar eens per dag komt een waterstofatoom op zo’n stofdeeltje terecht. Een dag later weer een. En dan ooit eens een zuurstofatoom, dat na waterstof en helium het meeste voorkomt. (….) Het stofdeeltje is een ‘meet and greet’ voor atomen. Ze komen elkaar tegen en je ziet overal watermoleculen ontstaan. (……) Na tienduizend jaar is het stofje bedekt met een dun laagje waterijs. (……)
Het water dat zich in een planetenstelsel bevindt is afkomstig van die kleine stofdeeltjes. Probeer te beseffen wat dat inhoudt. Het water in uw koffie is talloze malen verdampt (….), maar de atomen zijn op die stofjes aan elkaar gekoppeld. De moleculen in uw koffie zijn ouder dan de aarde of de zon zelf.”
Er zijn natuurlijk nog heel veel onbeantwoorde vragen. Dus gaat het onderzoek verder. Er zullen waarschijnlijk in de tweede helft van dit jaar data doorgegeven worden door de net gelanceerde James Webb-ruimte-telescoop, waarin zich ook een Nederlands instrument bevindt dat speciaal op zoek gaat naar water. Wie weet, wordt het dan duidelijker.
Maar het is natuurlijk ook mogelijk dat de nieuwe data strijdig blijken te zijn met de al bestaande theorieën, waardoor de wetenschap helemaal op zijn kop komt te staan. Dat zou niet de eerste keer zijn in de de astronomie.
Hoe dan ook, dat ‘ons’ water miljarden jaren geleden is ontstaan doordat water- en zuurstof-atomen zich op minuscule stofdeeltjes in interstellaire gaswolken met elkaar verbonden tot water, wat daarna kristalliseerde tot ijs, lijkt wel vast te staan. Het is ouder dan de aarde, de zon en de planeten.
Niet te geloven! Hoe kun je dit ooit bevatten? Hoe moet je water nu zien?
Ik staar minutenlang vol verwondering en ontzag in mijn kopje thee.
En zie de eeuwigheid.
*) Trouw, 19-06-2021
Prachtig weer Riekje! Ik lees momenteel: ” In lichtjaren heeft niemand haast” van Marjolijn van Heemstra. Ook dat boek laat zien hoe ongelooflijk en mysterieus en niet te bevatten het heelal, het zonnestelsel, onze wereld is waar wij als mini-mini-mini-mini mens bij horen en vooral deel van zijn.
Jouw verhaal over water maakt dat ik het me nog meer kan realiseren. Nietig en wezenlijk … liefs Margriet
Dankjewel voor je reactie. Ik hoorde een poosje geleden een lezing van Marjolein Heemstra. Een heel aardig mens en een mooie lezing. Zij weet er heel veel van. Ja, het heel is ontzagwekkend!
Indrukwekkend Riekje. En dan dat kiezeltje dat je in het water gooit en de rimpelingen weer tot ver in het heelal doordringen en zo’n. minuscuul stofje aanraken . . .
O help, als ik me dat ga voorstellen wordt het naar alle kanten toe oneindig……
Wat inspirerend Riekje: een geweldige tekst om deze zondag mee te beginnen. Het tilt me een beetje op boven mijn “kleine leven”: relativerend, maar vooral inspirerend om weer bewust gemaakt te worden dat de dingen vele malen groter zijn dan ik kan bevatten en dat geeft vreemd genoeg een beetje rust….Jij ook een heel fijne zondag gewenst! Warme groet van Titia
Ja, een beetje relativeren kan nooit kwaad. Het maakt alles wat minder krampachtig en belangrijk en dat geeft inderdaad rust.
bedankt Riekje, voor de spannende tekst (óók voor de prachtige foto’s!).
Ik word er stil van! Wat zijn we als mensjes toch nietig, in aanblik van het heel-al, en wat zijn we toch groots, letterlijk in staat op de maan te lopen en naar de sterren te grijpen.
Lieve groet, S t e l l a
Ik kijk regeltag naar documentaires over ruimteonderzoek en dergelijke en ben dan zwaar onder de indruk van het technische vernuft van alles wat daarbij komt kijken. En tegelijkertijd leer ik dat het heelal zó groot is, dat we inderdaad toch maar heel nietig zijn en zullen blijven.
Dankbaar lees ik je tekst Riekje terwijl ik mijn kopje koffie drink en die drink ik nu heel anders dan hiervoor.
Ik voel me ontroerd door je artikel op deze mooie zondagochtend
Ja, dat effect heeft het ook op mezelf: ik kijk inderdaad met andere ogen naar mijn koffie en thee enzovoort.
Dank je wel weer voor deze prachtige tekst Riekje.
Nóóit ook maar 1 seconde bij stilgestaan. (Ik vond het al zo’n wonderlijke ontdekking toen ik me realiseerde dat álles om me heen van deze aarde komt).
Ik neem me voor om vanaf nu van koffie- en thee drinken een ceremonie te gaan maken.
Al is dat maar één keer per week; het zal me bewuster en dankbaarder maken.
Jan maakte me erop attent dat ze in Plum Village werken met gatha’s. Dat zijn kleine gedichtjes of regeltjes die je bewuster maken van wat je doet. Je zou iedere keer als je de kraan opent kunnen zeggen (of denken): ‘Nu ik de kraan open, stroomt hier water dat al miljoenen jaren oud is.’ Of: ‘Dit water was eens sneeuw, of ijs of een wolk en stroomt nu uit mijn kraan.’ Of: ‘Dit kostbare water was overal en is nu hier.’
Nou ja, ik zeg maar wat. Je kunt je eigen gatha bedenken.
Nu ik dit zo schrijf, denk ik dat ik het zelf ook ga doen.
Oh wat mooi Riekje. Ik kan me nog de gatha’s (wist niet dat die zo genoemd worden) herinneren, die op veel plekken in Plum Village hingen. Het maakte mijn “favoriete schoonmaaktaak” een stuk lichter. Dank voor je tip, ik ga er eentje van toepassen.
Weer volop genoten van je interessante en zeer boeiende verhaal. We krijgen zo onze oudste dochter Annelijn met haar man Pieter en twee kleinkinderen op bezoek voor een heerlijke lunch met veel ‘vocht’ (sap, karnemelk, thee en koffie). Dankzij jou krijgen we vasten leuke en boeiende discussie, want vooral Pieter is in dit soort zaken zeer geïnteresseerd. Dank je wel Riekje voor je zondagse bijdrage 🙂 Groetjes, Peter
Ik had vandaag een meditatiedag, dus ik ben een beetje te laat om je een fijne dag met je kinderen en kleinkinderen toe te wensen. Maar ik ben ervan overtuigd dat het een fijn samen-zijn is geweest.
Wat een prachtige bespiegeling. Voor mij op de zondagavond. Naast mij staat een alternatieve koffie en 2 mokken met heet water erbij. Het is mijn gewoonte om zo voldoende van ‘dat bijzondere heldere getransformeerde goedje’ binnen te krijgen, zodat alles goed blijft stromen.
Het is heel mooi hoe jij dit alles beschrijft en hoe het spiegelt dat alles met elkaar in verbinding staat. Zo simpel, zelfs met dat water van de koffie of thee……daar stond ik eerlijk gezegd niet zo bij stil, ook al weet ik ergens dat het wel zo is, dus ook met water. Juist met water.
De gedachte die ook meteen omhoog kwam is: een koe bestaat uit ‘niet-koe elementen’.
Maar uit het zaad waar het gras uit voortkomt, de zon en de regen uit de wolken die het gras doen groeien. De boer zelf, die het weiland verzorgd, de melk die het voortbrengt, de kaas die ervan gemaakt wordt etc.
Maar hoe zit dat nou met water? Uit welke niet-elementen bestaat het water?
Ik ben misschien moe, na een zeer gevulde werkdag op zondag, of ik zie het gewoon even niet.
Of bestaat het water uit temperaturen die verschillen en uit wind en uit bekkens en uit kraan en uit dorst en uit eeuwigheid en uit leven etc?
Lieve groet ook en nogmaals dank, Edith
Het eerste wat ik bedenk is dat water uit 2 H-atomen bestaat en 1 O-atoom. En die bestaan bij nadere beschouwing uit weer andere elementen, protonen, neutronen, quarks en weet ik wat niet allemaal.
Maar het bestaat natuurlijk ook uit de ‘voorouders’ sneeuw, hagel, zee, rivier enzovoort.
En het bestaat ook uit de zuiveringsinstallatie waarin het is gezuiverd en alle personen die eraan te pas zijn gekomen om het bij jou in de leiding te krijgen enzovoort.
Duizelingwekkend!
Ontzagwekkend!
Een wonder!
En wij het maar heel gewoon vinden dat we iedere dag ons kopje thee kunnen drinken.
Na dit artikel dus niet meer!
Dank je wel, Riekje
Ja, het is werkelijk te gek om je dit te beseffen. Ik ben het helemaal met je eens.
Wat práchtig Riekje! Door het water voel ik mij verbonden…..het kopje thee wat ik drink is misschien ook gedronken door mijn geliefde grootmoeder…niet te vatten….we zijn één, iemand zei eens we zijn gemaakt van sterrenstof. Ik voel mij nietig en groots tegelijk.
DANKJEWEL!
Ja, dat schijnt waar te zijn, dat we van sterrenstof zijn gemaakt. Ik heb dat ooit eens uitgelegd gezien in een documentaire. Mocht ik het ooit weer eens tegenkomen, dan zal ik er een blog aan wijden.
Ja, wonderlijk gevoel; nietig en groots tegelijk!
Zie prof. Carl Sagan, The commissie connection
Sorry: cosmic
Ik heb hem even gegoogled. Wat een bijzondere man en wat heeft hij veel te vertellen en veel betekend voor veel mensen! En wat erg dat nou net zo’n waardevolle man zo jong is gestorven!
Van harte gefeliciteerd, Riekje. En bedankt voor je blog over water. Ik realiseerde me dat mijn verwondering over deze wereld alleen maar toeneemt naarmate ik meer wetenschappelijke berichten lees met verklaringen over allerlei processen daarin. De schrijvers vinden vaak dat ze dichterbij de ontrafeling van het geheim zijn gekomen, maar voor mij wordt het mysterie alleen maar groter. Toen God de wereld nog in een weekje had geschapen, was ik vooral verbaasd dat ‘iemand’ dat allemaal kon scheppen. Meer een soort Victor Mids gevoel. Maar als een zoon van mij (biofysicus) vertelt over de uiterst ingewikkelde processen die zich in een cel afspelen, zonder dat iemand ook maar een idee heeft hoe dat allemaal gecoördineerd wordt, dan voel ik groot ontzag voor dit mysterie, net als bij jou verhaal over het ontstaan van water.
Ik kan het helemaal met je meevoelen en vind het zelfs een beetje onbegrijpelijk dat wetenschappers denken steeds dichter bij het ontraadselen van de geheimen te komen. Ook voor mij wordt alles alleen maar onbegrijpelijker en ontzagwekkender. Ik ervaar mezelf als deel van een groot mysterie. Leuk, als er weer eens iets wordt ontdekt en begrepen, maar het uiteindelijke mysterie zal nooit worden opgelost. Ik heb daar trouwens geen enkel probleem mee.
Eerst: nu pas het lezen van jouw prachtige stuk over WATER’
Daarna alle reacties , verwondering,,ontzag over wat ons omringt
Waar ook ik zo gedachteloos de kraan opendraai en nu vol verwondering bij stil sta..
Lieve Riekje.
ik kreeg van Sylvia Verduin een Boeddhistische dagkalender, ooit geweest van haar moeder,
Ja, wat wordt gewoon water opeens bijzonder en kostbaar, als je er even bij stilstaat waar het vandaan komt. Je kunt het nauwelijks bevatten.