Zaterdagmiddag, 5 uur.
Al maanden geleden nam ik me voor om op de zondag voor kerst het Agnus Dei, uit de mis in G groot van Francis Poulenc te laten horen, een van mijn lievelingsstukken waarbij ik van alles ervaar.
Als het stuk begint, hoor ik in de eenzame stem van de sopraan een klagende, bijna wanhopige roep om hulp en troost: ‘Agnus Dei; lam Gods’. Deze roep wordt als het ware opgevangen door de warme, veel lagere, harmonieuze tonen van het ‘miserere nobis’ dat door het koor wordt gezongen: ‘ontferm u over ons’. Uiteindelijk eindigt het stuk met een prachtig verstild ‘dona nobis pacem: geef ons vrede’. De rust waarmee dit ‘pacem’ wordt gezongen maakt steeds weer diepe indruk op me en vergezelt me vaak de rest van de dag.
Pas vandaag, zaterdag 21 december, na een lange periode van twijfelen, besluit ik om dit te doen. Zie de link hieronder.
Waarom zo lang getwijfeld?
Omdat ik op zijn zachtst gezegd een probleem heb met de tekst van dit stuk. Die luidt in het latijn en de vertaling als volgt:
Agnus Dei
Qui tollis peccata mundi
miserere nobis
dona nobis pacem.
Lam Gods,
dat de zonden van de wereld wegneemt,
ontferm u over ons,
geef ons vrede.
Ik hoor in dit ‘agnus dei’ een soort noodkreet, een roep om bescherming en troost naar Jezus, het ‘lam Gods’, die de zonden van de wereld wegneemt. Hoeveel ik ook wél begrijp van het christendom, dit heb ik nooit begrepen; hoe Jezus iets te maken kan hebben met het wegnemen van ‘de zonden van de wereld’. De tekst resoneert om die reden bij mij niet.
Maar hoewel ik de tekst niet begrijp, ontroert de muziek mij wel en ik denk ook heel goed te begrijpen waar het om gaat. Ik ben daarom zo vrij om de tekst te ‘vertalen’ in de volgende, voor mij begrijpelijke en ervaarbare termen.
In de stem van de sopraan hoor ik de noodkreet van alle lijdende mensen om ons heen, dichtbij en ver(der) weg, maar ik hoor ook de noodkreet in mezelf. Ik hoor het lijden en ik kan het lijden in de wereld én mijn eigen lijden heel goed voelen.
Maar ik kan ‘het miserere’ ook heel goed voelen als ik me verplaats naar een andere dimensie in mezelf; een ruimere en grotere dimensie: mijn hart. Ik kan daarin mijn pijn en mijn verdriet voelen en omvatten met het mededogen, de zorgzaamheid en de aandacht die volop aanwezig zijn in die dimensie. Ik kan me over mezelf ontfermen en daarmee ook over het lijden dat ik om me heen zie.
En als ik dat doe, daalt er vroeger of later een rust over me. De rust die je ‘vrede’ zou kunnen noemen, die voelbaar is in die nog ruimere dimensie; de ziel.
Zo bekeken ervaar en begrijp ik de tekst van het miserere heel goed. Ik roep alleen niet het ‘lam Gods’ buiten mezelf aan, maar ik zoek een weg naar binnen. Naar de diepere lagen in mijzelf die soms moeilijk bereikbaar, maar toch altijd aanwezig zijn. Zoals ook altijd de zon aanwezig is achter ieder wolkendek.
Voor mij gaat dit ‘dona nobis pacem’ over inkeer, over een weg naar binnen.
Want alleen binnen is vrede te vinden.
Ik wens iedereen die dit leest een mooie en vooral vredige kerst- en midwintertijd toe.
https://www.youtube.com/watch?v=ficaa0AAEQw
Dona nobis pacem, zong ik altijd samen met mijn moeder, in allerlei varianten. En natuurlijk ook in canon. En op het laatst zong ik het voor haar, toen zij het zelf niet meer kon. Ontroerend en verbindend tot het laatst. Dank voor de mooie titel van jouw blog, ik ben er blij mee. Dit lied – het eindeloos herhalend en variërend dona nobis pacem – samen zingen bracht mijn moeder en mij zachtheid, vrede en afstemming. Fijne liefdevolle feestdagen voor jullie!
O ja, nu hoor ik ook die mooie canon van dit ‘dona nobis pacem’. Wat mooi en troostend om dit samen met je moeder te zingen en uiteindelijk, toen zij het niet meer kon, voor haar.
Ook voor jou/ jullie mooie en vredevolle dagen.
Schitterend ‘vertaald’ naar binnen, waardoor de zachte stilte voelbaar wordt en er ook licht naar buiten straalt. Schitterende muziek. Dankjewel.
Klopt; zodra het licht van binnen is gevonden, straalt het automatisch naar buien.
Fijn te horen dat je de muziek waardeert.
Mooie blog en prachtige muziek.
“Want alleen binnen is vrede te vinden”. Volstrekt akkoord! Maar als degene die als “Lam Gods” wordt aangeroepen, nu eens – met de woorden van Augustinus’ Belijdenissen – “mij meer innerlijk is dan ik mezelf”?
Ad
Wat een mooie en belangrijke vraag stel je. Hij roept bij mij (gedeeltes van) antwoorden op, maar ook heel veel nieuwe vragen: teveel voor deze beperkte ruimte op de site. Misschien kunnen we er in een aantal persoonlijke mails wat dieper op ingaan.
Mooie, vredevolle kerstdagen toegewenst!
Mooi, juist in deze tijd waar we door de donkerte buiten worden uitgenodigd bij onszelf naar binnen te gaan en stil te worden.
Jazeker, deze tijd nodigt uit voor inkeer en contemplatie. Het is de kunst om ons niet al teveel van de kook te laten brengen door alle gewoonlijke, bijna onvermijdelijke ‘kerst-drukte.’
Bijzonder mooi Riekje, dankjewel.
Als dit toch eens leidend mocht zijn in 2025..
Ja, samen met jou wens ik ons het allerbeste, en zeker een vredevol 2025 toe.
Dankjewel , Riekje !
Deze blog van jou kwam voor mij op het juiste moment !
Ik kon naar binnen keren , de pijn en het verdriet voelen die ook in mijn hart zijn , en daar uiting aan geven met mijn tranen .
De muziek biedt troost .
LF’s Liefka
Ach ja, wat huist er vaak veel verdriet en pijn in ons hart en wat gaan we daar vaak achteloos mee om. Mooi, om de ruimte te nemen om onszelf alle aandacht en troost te bieden die we nodig hebben.
En ja, muziek doet vaak wonderen…..
Dank je wel Riekje. Innerlijke vrede toegewenst, en niet alleen met Kerst
Dat is nou net weer iets voor jou, om mij innerlijke vrede toe te wensen, maar niet alleen met Kerst.
Veel dank voor je goede wensen voor het hele jaar!
Ik wens jou ook een goed 2025 toe!
‘Vrede in jezelf
Vrede in de wereld’
De tekst hangt mooi gekalligrafeerd in mijn schrijfhoek, ik lees hem elke dag minstens één keer. Maar dit aflopende jaar ben ik overspoeld geraakt door het grote wereldlijden. Het was té veel, de vrede in mijzelf brokkelde af en het puin blokkeerde de weg naar mijn hart. Zoiets.
En dan merk ik sinds een week of zo, dat het beter gaat. Gewoon beter. Ik ben verbaasd:
wáár door gaat het beter, wat heb ik wel, wat niet gedaan waardoor het me beter gaat. Tijd
voor onderzoek, aangespoord door je blog van deze week.
Mijn agenda vól heerlijke concerten, musea-bezoeken, interessante bijeenkomsten: een maand of twee geleden hoorde ik mezelf in eens zeggen: ‘Nee, sorry ik kom niet, ik ga niet , ik ga niet mee.’ ‘Maar waarom niet?’ ….’Het wordt me te veel.’ …’Maar het zal je zo goed doen.’
Stoppen. Echt stoppen. En, aangemoedigd door een klein zinnetje in je vorige blog, ik ben bij de dokter slaappillen gaan halen. (Want ik kwam chronisch slaap te kort.) De combinatie van stoppen en beter slapen helpt me overeind. Ik heb een mooie adventskrans gemaakt, vandaag mocht de vierde kaars aan. Een duurzaam kerstboompje wordt morgen opgetuigd en ik ga truffels maken.
De aanslag in Duitsland laat ik langs me heen gaan en de gedachte hoe ‘t in de wereld zal gaan met Trump aan het roer heeft me niet meer in de klauwen.
De weg naar binnen: het belemmerende puin is verdwenen. Ik heb mij over mijzelf ontfermd. En Donna Nobis Pacem zingen doet me ook goed.
Lieve Riekje, een ook Jan: ‘Moaie dagen’ zeggen we in Frl.
Ja, ook alle leuke en mooie dingen zijn wel weer ondernemingen en, hoe mooi ook, soms is het allemaal even veel teveel. Ik ben het helemaal met je eens. Uit eigen ervaring.
En ook weet ik uit eigen ervaring dat slaaptekort echt rampzalig is.
Én dat een paar goede nachten vaak enorm veel verschil maken wat betreft je vermogen om met de dagelijkse werkelijkheid om te gaan.
Je ben me trouwens vóór door dit onderwerp aan te stippen: mijn volgende blog zal gaan over ‘stoppen’.
Maar eerst nog mooie kerstdagen toegewenst.