Begin januari van dit jaar was er op de televisie een programma over de overgang: de periode waarmee iedere vrouw te maken krijgt rondom haar vijftigste. *) Daar hoor je nou nooit eens iets over en dat, terwijl het zo’n belangrijke periode is. Niet, dat het een leuke periode is. Integendeel: uit onderzoeken blijkt dat 80% van de vrouwen last heeft van matige tot ernstige overgangsklachten. Maar niemand heeft het erover en het lijkt er op dat ook niemand dat wil. Er werden bijvoorbeeld fragmenten getoond uit interviews met Astrid Joosten en Linda de Mol, die beweerden “het er helemaal niet over te willen hebben,” respectievelijk: “het geen sexy onderwerp te vinden.” Dus was ik erg blij dat er een aantal vrouwen en zelfs een paar mannen waren, die het er wel over wilden hebben.
Want ook ik had indertijd last van overgangs-problemen en ik heb het er eigenlijk ook nooit over gehad. Overdag ging het nog wel, maar ik werd iedere nacht met hartkloppingen wakker, badend in het beruchte nachtzweet. Daardoor raakte ik oververmoeid en wie moe is, wordt depressief. ‘Burnout’ wordt tegenwoordig gezegd en dat zei mijn huisarts ook, toen ik hem raadpleegde vanwege mijn slaapproblemen. Het onderwerp overgang kwam in dat consult vreemd genoeg niet ter sprake. Ikzelf dacht er natuurlijk wel aan, maar ik had mijn moeder er indertijd nooit over gehoord en ik had ook nooit iets aan haar gemerkt, dus ik ging er vanuit dat er nu eenmaal niets aan te doen was en dat ik het allemaal maar dapper moest verdragen. Gewoon doorgaan alsof er niets aan de hand is. Ik ging naar huis met slaappillen.
In het programma liet de geïnterviewde gynaecoloog weten dat ik niet de enige ben. Ze zag dat heel veel vrouwen ‘gewoon’ blijven doorwerken tot ze doodmoe neervallen en dan door artsen met diagnoses in de richting van burnout of depressie naar huis worden gestuurd. Vaak met de daarbij passende medicatie, terwijl er gewoon sprake is van overgangsklachten, waar goed mee kan worden omgegaan als er maar aandacht en erkenning voor is. En waarvoor zeker geen anti-depressiva moeten worden voorgeschreven.
“Tja, het is gewoon een omgekeerde puberteit,” zei ze. In de puberteit word je van onvruchtbaar vruchtbaar, in de overgang is het omgekeerde het geval. De stemmingswisselingen die hierdoor optreden zijn vaak lastig te verdragen voor je omgeving, maar ook, en vooral voor jezelf. In een aantal straatinterviews vertelden vrouwen hoe zij soms van het ene op het andere moment woedend werden op alles en iedereen. Anderen voelden zich diep-triest, lusteloos, hadden nergens meer zin in, vonden het leven waardeloos. Ze herkenden zichzelf niet meer, gaven zichzelf op hun kop voor hun onevenwichtigheid, vonden dat ze zich niet zo moesten aanstellen en gewoon dóor moesten gaan. Stug doorgaan, tot je er bij neervalt. In feite deed ik dat ook. Ik wilde gewoon ‘de oude’ blijven.
Ik vond het heel mooi om te zien hoe de partner van een van de geïnterviewde vrouwen vol begrip was voor zijn vrouw. “Vrouwen zijn wel de pineut” zei hij. ”Je moet een beetje opletten wat ze wel en niet kan hebben, maar ik heb respect zoals ze ermee omgaat.” En haar zoon: “Soms moet je de dingen net even iets tactischer tegen haar zeggen.”
Heel wat anders dan de toch wel gangbare mening: “Wat een hysterisch gedoe!” Of: “Ach, het zijn de hormonen.” Ja natuurlijk, het zijn de hormonen (net als na een bevalling), maar daarmee is niet gezegd dat er niets aan de hand is. Er is van alles aan de hand!
Wat me in het programma ook trof was de opmerking van Francine Oomen (ze schreef over haar eigen overgangservaringen het boek ‘Francine stroomt over’), die beweerde dat in de overgang het ‘zorg-hormoon’ wordt afgebroken. Wat die opmerking wetenschappelijk gezien waard is weet ik niet, maar ik herinner me nog heel goed dat ik in deze periode begon te vinden dat ik zo langzamerhand wel genoeg had gezorgd voor anderen, en dat ik nu wel eens wilde gaan zorgen voor mezelf. De kinderen waren het huis uit en ik vond het prima dat de dieren successievelijk ook verdwenen. Eerst de schapen en later ook de kippen. De poezen mochten blijven, maar toen de laatste poes dood was nam ik geen nieuwe. Nu was ík aan de beurt!
Veel vrouwen blijken hun leven na de overgang heel anders in te richten. Doordat ze niet meer zo in beslag worden genomen door al het zorgen voor anderen, blijken ze beter te kunnen voelen wat ze zelf willen, stellen ze hun grenzen beter en maken ze soms rigoreuze keuzes door bijvoorbeeld van baan te wisselen of een studie of opleiding te gaan volgen. Dat is uiteindelijk een heel positief effect van deze periode. Je wordt min of meer gedwongen na te denken over jezelf en je leven.
Ikzelf heb mijn leven niet drastisch veranderd, maar ik herinner me nog wel wat een verademing ik het vond om niet meer zoveel te hoeven zorgen voor anderen. Om niet meer zoveel schoteltjes draaiende te hoeven houden. Hoe prettig ik het vond om meer tijd voor mezelf te krijgen.
Het is dus niet allemaal kommer en kwel; er is nog een heel leven ná de overgang en dat is zeer de moeite waard. Maar je moet er eerst wel doorheen en het zou mooi zijn als er wat meer aandacht en begrip voor zou komen. Om te beginnen van werkgevers en leidinggevenden. Ik was dan ook blij te horen dat twee medewerkers van de Arbodienst van de Gemeente Den Haag vertelden dat ze programma’s ontwikkelden over dit onderwerp. Maar natuurlijk ook van partners en kinderen en niet in de laatste plaats van jezelf. Een vriendelijke begripvolle houding tegenover jezelf is volgens mij een prima antidepressivum.
Eén ding staat voor mij vast: ik ga mijn dochters hierover ‘voorlichten’.
*) Kruispunt, KRO, NPO 2, 11 januari 2021
Ja hoor, ook weer heel herkenbaar Riekje… Ook ik heb last gehad van het ont-zorg symptoom. Na in 25 jaar full-time vier kinderen van baby- tot volwassenheid te hebben (op-)gevoed, vond ik het ook wel welletjes. Het zorgen zat mij zo in het bloed dat ik ook voortdurend zorg-behoevenden om mij heen zag (mens & dier). Gelukkig ontdekte ik wel -zij het op pijnlijke wijze- dat de behoefte aan zorg bij anderen waar ik zo gretig aan voldeed, in veel gevallen ook een behoefte aan zorg voor mezelf was… Met andere woorden, ik gaf met gulle hand aan anderen waarnaar ik zelf zo zeer verlangde… Een pijnlijke ontdekking, maar het gaf wel inzicht. Nu pas ik ‘alleen bij calamiteiten’ op mijn kleinkinderen. Ik heb er twaalf, dus ik zou er meer dan een dagtaak aan hebben als ik daar weer aan begon…
Aanstekelijk, die blogs van jou, dank! Liefs, Nelleke
Ja, wat projecteren we er toch altijd maar vrolijk op los, he? Eerlijk gezegd heb ik er nog steeds last van, van dat overal zorg-behoevenden zien. En me dan schuldig voelen als ik niets doe…..
Goed dat je je zorg aan de kleinkinderen hebt gelimiteerd tot calamiteiten diensten, want 12 is wel heel veel!
Fijn dat je laat weten ook deze blog aanstekelijk te vinden, want ik twijfelde wel even voordat ik deze plaatste.
Ik had ook een moeder die het er nooit over had en zo werd ik een moeder die het er nooit over had. Maar dat kan ik nog veranderen, zoals jij je dochters ook gaat voorlichten!
Het duurde wel lang voor ik mijn eigen overgang serieus nam. Niet aanstellen was het parool, overigens niet geheel toevalig gelijk aan het parool in mijn puberteit.
Wat is het nu heerlijk om niet meer zo te hoeven zorgen en een keuze te hebben. Daar geniet ik van, ook al is het wel eens moeilijk die keuze te maken!
Dank Riekje, voor weer een mooie column.
Ja, keuzes maken is en blijft moeilijk. Vooral voor jezelf kiezen blijft ‘een dingetje’.
In mijn ervaring gaan de kinderen nog altijd voor.
Nu nog even bedenken hoe mijn ‘voorlichting’ eruit moet zien.
Wat een mooie blog, heel fijn dat je hierover schrijft! Voor mij (48) opent het weer mijn ogen, geeft het inzicht en perspectief! Riekje!
Ja, het is een lastige periode, die overgang. Maar als je jezelf wat rust gunt en bereid bent over jezelf en je leven na te denken, kan het ook een heel zinnige periode zijn. In ieder geval is hij eindig!
En wat je perspectief betreft: de periode erna is weer helemaal prima.
Ja de overgang. Deze heb ik als een zegen ervaren. Deze documentaire heb ik ook gezien. Zeker belangrijk dat dit openlijk besproken kan worden en dat je met klachten niet ‘gewoon’ door moet gaan. Ik had gelukkig nauwelijks overgangsklachten en werd eindelijk verlost van jarenlange hormonale pms klachten en stemmingen. Ik ben er blij mee dat het zorghormoon oestrogeen is afgenomen en dat wij vrouwen na de overgang meer testosteron in ons bloed hebben. Hierdoor ervaar ik meer ruimte om mijn kracht te tonen, mijn creativiteit de ruimte te geven en minder afhankelijk van goedkeuring mijn stem te laten horen. Hier kunnen we als iets oudere vrouwen nog jaren plezier van hebben. Yess…….
O ja, die pms stemmingen! Die had ik ook. Inderdaad heerlijk dat die waren verdwenen na de overgang.
En ook heerlijk om je niet meer zo afhankelijk te voelen van de goedkeuring van anderen. Dat herken ik ook. Dat geeft een gevoel van vrijheid.
Hoi Riekje,
De overgang, ik heb het idee dat ik inmiddels bij het eind van deze periode ben aanbeland. Fijn dat je erover schrijft en bemoedigend om te lezen over het perspectief. Ik hoorde van een vriendin die tien jaar ouder is hetzelfde; de periode na de overgang was wat haar betreft bevrijdend en fijn.
De afgelopen jaren heb ik geleerd om meer van mijzelf te houden, om te verzachten. Ik was altijd een hele stoere, best hard voor mijzelf. Door de grote hoeveelheid energie en kracht die ik altijd heb gehad kon ik veel aan, maar eigenlijk deed ik mijzelf daardoor regelmatig geweld aan.
Nu kreeg ik ineens slapeloze nachten, zweet- en angstaanvallen en voelde ik me vaak heel kwetsbaar. Dat was enorm wennen, maar het kwetsbaar zijn past eigenlijk heel goed bij mij. En ik merk dat mijn omgeving, vooral mijn man en kinderen, doordat ik mijn kwetsbaarheid laat zien kan ontspannen. Een vreemde en tegelijkertijd mooie gewaarwording.
Als ik ‘s nachts wakker word en niet kan slapen omdat ik badend in het zweet in bed lig, ga ik beneden een kop thee drinken en heb ik het best goed met mijzelf. Dat doet me goed.
Ik ben benieuwd hoe de komende jaren zullen zijn.
Ik herken heel erg die kwetsbare vrouw die zo lang is schuilgegaan onder de energieke, krachtige en stoere vrouw. Ik was er ook zo een. Gelukkig had Jan begrip voor de kwetsbare vrouw die ik bleek te zijn. Misschien wel meer dan ikzelf in eerste instantie.
Wat die angstaanvallen betreft: ik heb in deze periode geleerd dat alles waar ik bang voor was, alle rampscenario’s die zich voor mijn ogen afspeelden, nooit werkelijkheid zijn geworden. Ik heb toen geleerd om tegen mezelf te zeggen: “Geloof niet alles wat je denkt!” En ik herinnerde me de Russische sprookjes die ik als kind had gelezen en waarin de heks altijd tegen de held zei, als hij moe en wanhopig bij haar was aangekomen: “Ga slapen mijn zoon. De ochtend is wijzer dan de avond.”
En ja, een nachtelijk verwennerijtje met thee of melk en iets lekkers, heeft ook iets heel intiems met jezelf, is mijn ervaring.
En tot slot: het gaat echt over!!
De overgang heb ik als erg heftig ervaren. Ik had zeer ernstige gemoedswisselingen, waarvoor ik bij de psychiater belandde. Het heeft zo,n 8 jaar rond m’n 50e geduurd, toen nam het sterk af. Hij heeft de overgang als grote medeoorzaak niet éénmaal genoemd, wel zei een wijze psychiatrisch verpleegkundige , dat m’n gemoedswisselingen sterk af zouden nemen als ik door de overgang was. En zo geschiede.
Bedankt Riekje, dat je de overgang onder de aandacht brengt, het maakt bewuster.
Een lieve groet,
Marchien
Ach, wat word ik daar nou droevig van. Een psychiater die de overgang niet herkent als oorzaak van psychische klachten. Wat een ongelooflijke nalatigheid. En dat dan de verpleegkundige wijzer blijkt te zijn dan de psychiater! Nou ja, gelukkig voor jou was ze er, want hopelijk stelde haar opmerking jou een beetje gerust.
Francine Oomen had ook heel veel psychische klachten vertelde ze in het interview. Zo erg, dat ze dacht dat ze een hersen-infarct had gehad en vervroegd dementeerde. Wat geen van beide het geval was.
Ik hoop voor je dat alles nu weer is gestabiliseerd en dat je gevoelsleven weer als vanouds is.
Ik ben nu 72 en het is redelijk gestabiliseerd en m’n gevoelsleven heeft zich verdiept. Apropos
de verpleegkundige heeft m’n ogen destijds geopend.
Vrouwen in de overgang in m’n omgeving kan ik er weer bewuster van maken en over praten.
Nog een lieve groet, Marchien
Er is een geweldige podcastserie over de overgang, “opvliegers “ Ik vond het een enorme eyeopener. Belangrijk voor iedereen, vrouwen mannen hulpverleners
Nooit van gehoord, maar fantastisch dat hij er is. Ik zie dat die nog vrij recent is; uit 2020. Ik heb een stukje beluisterd en vind het reuze interessant en prettig van toon. Later verder luisteren dus. Dank voor je tip!
Ik ben 48 en kreeg steeds meer last van pms klachten welke verergerd werden door de overgang, heb ik mij laten vertellen.
Ik gebruik nu sinds een aantal maanden supplementen van ‘Care for Women’ erg blij dat ik hiermee van mijn klachten af ben. Dat gun ik iedere vrouw wel.
Groetjes Linda
Heb niet het idee dat over de overgang niet gepraat werd vroeger en nu. Met mijn moeder praatte ik erover die destijds veel last had van vloeien . En in de jaren 80 waren er VIDO groepen, vrouwen in de overgang praatgroepen, toen was ik er nog niet aan toe,en ik had zussen met wie ik veel uitgewisseld heb. Mijn huisarts liet mijn bloed onderzoeken toen ik destijds met klachten kwam. Uitslag dik in de overgang. Dat was het dus en geen vreselijke ziekte.
Neemt niet weg dat ik het een vreselijke tijd vond. Stond in de startblokken om weer voor mezelf te gaan beginnen in wat voor vorm dan ook omdat ik niet meer zoveel hoefde te zorgen, en dan al die ondermijnende klachten. Het ergst vond ik dat ik mijn lichaam niet meer herkende. Mijn huid droger en anders, transpiratie rook anders. Haar andere structuur. Ander figuur en me niet meer aantrekkelijk voelen. Geen maandelijkse opruiming meer en van extra daadkracht door testosteron heb ik weinig gemerkt. Integendeel bij veel vrouwen gaat dit ook omlaag in deze periode. Van een pil wilde ik niet weten. Volgens Marjan Berk destijds was dit alleen maar uitstel van executie. Toch ben ik overstag gegaan omdat het in de verpleging geen doen was om lekkend van de transpiratie boven een patiënt te hangen. Het hielp beter dan al die “Vogel” dingen die ik al gebruikt had. Vanwege het uitstel van executie heb ik die tijd kort gehouden. Van hartkloppingen en nachtelijke zweetbuien hebben ik nog regelmatig last.
Mijn dochter van 42 die net als ik al vroeg in de pre overgang zit pakt het heel anders aan. Ze heeft een overgangsconsulent in de arm genomen en slikt nu al een pil (weet niet precies welke). Behalve dat het haar humeur ten goede komt heeft ze zich laten overtuigen dat het ook beter voor je gezondheid is vooral ter voorkoming van vroegtijdige botontkalking.
Ben altijd wars van de pil en andere hormoonpreparaten geweest maar andere tijden andere inzichten.
O ja, nu je het zegt: die VIDO-groepen, die waren er inderdaad. Die was ik helemaal vergeten. Ik was er toen ook nog niet aan toe.
Wat fijn dat jij wel begrip had van je huisarts en dat je er met je moeder en zussen over kon praten. En inderdaad; al googelend kwam ik ook ‘overgangsconsulenten’ tegen. Wie weet, zou ik ook wel aan zo’n pil gaan, als ik nu in de overgang zou raken. Al weet ik nog steeds niet hoe dat dan uiteindelijk afloopt. Je moet daar toch ooit een keer mee ophouden. Zo te horen ben jij er nog altijd niet helemaal van verlost. Wat vervelend!
Pingback: Menstruatie-verlof – Riekje Boswijk