De eenheid gebroken

Zoals alle kinderen kregen wij vroeger met sinterklaas altijd cadeautjes en snoep. En dat was in de na-oorlogse tijd best bijzonder, want er viel niet veel te geven: al het geld was nodig voor de opbouw van een nieuw bestaan na de oorlogsjaren. Er bleef niet veel geld over voor cadeautjes. Veel kinderen die ik kende kregen kleren cadeau; mooie sokken of een nieuwe bloes. Mijn ouders vonden dat sinterklaas een echt kinderfeest was en dat daar speelgoed bij hoorde. Dus wij kregen geen kleren, maar speelgoed. Ik herinner me nog dat ik dolblij was met een puzzel.

Maar behalve speelgoed, was er ook snoep. Ook dat was een hele bijzonderheid want snoep was in die tijd op geen stukken na zo ruim voorhanden als nu. Er stond een blikje met knoopjesdrop in de kast en een doosje met ‘framboosjes’; keiharde kleine, roze snoepjes met frambozensmaak. Daarvan mochten we er eentje als we uit school kwamen. Dus we vonden het geweldig als we in onze schoen een chocoladekikker of -muis kregen en als er op de avond zelf pepernoten werden gestrooid. Wat een gigantische overvloed!

Maar het meest bijzondere was wel de chocoladeletter die we altijd kregen. Wat een geweldig groot stuk chocolade was dat! Een werkelijk groot bezit. Te groot voor één persoon vonden mijn ouders, dus dat bezit moest gedeeld worden.

Dat gebeurde op de zondagen na sinterklaas. Dan sneed mijn vader onder ons aller toeziend oog één letter zo nauwkeurig mogelijk in gelijke stukken; voor iedereen een stuk. Degene van wie de letter was, mocht dan als eerste kiezen. Een bijzonder voorrecht, want er was altijd wel éen stuk ietsje groter dan de andere.

Voor mij was dit heel gewoon, dit samen delen.
Net zo gewoon als dat mijn moeder altijd een stukje worst of taart weglegde voor degene die er toevallig niet was als er een worst of een taart werd verdeeld. We waren met zijn allen een eenheid, ook als niet alle delen van die eenheid op een bepaald moment aanwezig waren. We bewaarden het aandeel van die ontbrekende persoon gewoon. ‘Sparen’ noemde mijn moeder dat. We ‘spaarden’ iets voor iemand die deel uitmaakte van ons gezin als geheel, maar er toevallig even niet was.

Zo ging het dus altijd en ik heb daar als kind nooit over nagedacht. We kregen eerst allemaal een chocoladeletter, leverden die dan in voor het grotere gezins-geheel, kregen daarna elke zondag een klein stukje van de verschillende letters, zodat het er uiteindelijk op neer kwam dat iedereen toch één hele chocoladeletter opat. Weliswaar niet zijn eigen letter, maar bij elkaar toch één.
Zo ging het dus. Dit was de gewoonte, maar als je er over nadacht had dit om de beurt delen van de chocoladeletters ook iets heel vreemds.

Dat dacht mijn oudste zus waarschijnlijk ook, toen ze op een dag haar tanden in haar chocoladeletter zette, er een flink stuk vanaf beet en dat heerlijk ging zitten oppeuzelen!
Ik zie het nog voor me. Daar zat ze in haar eentje te snoepen. Het was nog best moeilijk om een stuk van die letter af te bijten, zag ik. Het was ook zo’n dik stuk chocolade. Maar toch, het lukte haar en ik zag dat ze stuk na stuk van haar letter af beet, totdat de hele letter op was.
Ik was geshockt!

Voor mij is dit een belangrijke herinnering. Niet, omdat ik het mijn zusje kwalijk nam dat ze haar chocoladeletter niet met ons deelde. Ik begreep ook wel dat dit uiteindelijk niets uitmaakte.
Ik schrok, omdat ik voelde dat op dat moment onze gezins-eenheid werd opengebroken. Vanaf dit moment waren we verdeeld in aparte elementen. We waren nu afzonderlijke individuen en we aten los van elkaar onze eigen chocoladeletter op.
Dat had natuurlijk ook wel wat. Het was ook prettig om je letter op je eigen manier en in je eigen tempo op te eten, op het moment dat je het beste uitkwam en op de plaats die je zelf uitkoos. 
Zeker. Ik voelde zeker dat dat een voordeel was.
Maar ik miste ook de gezamenlijkheid. Ik voelde me ook alleen met mijn letter, een beetje kaal, hoe groot en hoe lekker hij ook was.