Omdat er zoveel complot-theorieën in omloop zijn, wil ik heel summier iets zeggen over wat ik hier ‘complot-denken’ noem, hoewel ik me had voorgenomen het nooit te hebben over de Covid-kwestie en aanverwante zaken. En natuurlijk ben ik ook bang om mijn vingers te branden aan het onderwerp. Maar oké, geen zelfcensuur.
Om het simpel te houden beperk ik me tot het complot-denken rondom de farmaceutische industrie, die voor de gigantische opdracht staat om de complete wereldbevolking zo snel mogelijk van vaccins te voorzien om de pandemie in te dammen. Dit betekent dat ze een astronomische hoeveelheid vaccins moet leveren en dat ze navenant astronomisch grote winsten maakt.
Als je dit nuchter, puur rationeel constateert, zie je dit als een feit. Je ziet ook, dat dit allemaal mogelijk is binnen het kapitalistische systeem en de regelgeving rondom patenten en dergelijke .
Als je niet alleen nuchter constateert, maar emotioneel op dit feit reageert, zie en vind je iets heel anders.
Je kunt bijvoorbeeld heel verontwaardigd worden. Zóveel geld dat naar maar één plaats stroomt, terwijl er tegelijkertijd ook zoveel armoede en ellende is op de wereld; dat kan niet kloppen. Je voelt mededogen voor de minder bedeelde mensen en constateert dat hier sprake is van onrecht.
Als je boos wordt, zullen je zicht en je mening ook veranderen. Boosheid wordt namelijk altijd op een ‘iets’ of een iemand gericht, met de bedoeling dat ‘iets’ of die iemand te beschuldigen, te beschadigen of zelfs uit de weg te ruimen. In dit geval zal de woede worden gericht op de farmaceutische industrie. Die bestaat overduidelijk uit een stelletje graaiers dat op een gewetenloze manier uitsluitend en alleen uit is op winstbejag. Ten koste van jou!
Schiet je in de argwaan, dan zul je denken dat de farmaceutische industrie het Covid-virus tot een super gevaarlijk virus heeft bestempeld (of het zelfs opzettelijk uit een laboratorium heeft laten ontsnappen!), met de bedoeling die gigantische hoeveelheden vaccins te kunnen maken. Met een gewoon griep-virus hoeft er niet zo massaal te worden ingeënt, dus heeft de farmaceutische industrie een aantal virologen in de arm genomen (of omgekocht?) om groot alarm te slaan en zodoende de noodzaak van vaccinatie te benadrukken. Er wordt jou angst aangejaagd, zodat zij winst kunnen maken.
Als je wordt overvallen door slachtoffer-gevoelens, zul je ervan overtuigd zijn dat de farmaceutische industrie het op jou heeft gemunt. Zij spant zelfs samen met de regering en weet je op die manier te verplichten je te laten vaccineren of eindeloos veel te laten testen. Je voelt je de dupe van de farmaceutische industrie én de regering: ze proberen je vrijheid in te perken maken je het leven zuur.
De boosheid, de argwaan en de slachtoffer-gevoelens worden vaak bevestigd en versterkt door veronderstellingen die als waarheid worden verkondigd. Zo zou het immuun-systeem van mensen volledig vernield worden door de vaccins; zouden de lock-downs en de virus-Apps op je telefoon het begin vormen van een overheersing door de regering naar Chinees voorbeeld, en zou het vaccin de vruchtbaarheid van vrouwen reduceren, wat dan weer precies de bedoeling zou zijn van de machthebbers áchter de farmaceutische industrie, die de wereldbevolking willen minimaliseren om zodoende de totalitaire macht beter uit te kunnen oefenen. (In mijn ogen stuk voor stuk veronderstellingen met een hoog James Bond-gehalte.)
Wat mij in deze tijden het meeste opvalt, is dat veel mensen hun ideeën te berde brengen als ‘de waarheid’, terwijl ik ervan overtuigd ben dat niemand exact weet hoe het allemaal zit, hoe het is gekomen en hoe het verder zal gaan. De wetenschappers niet, maar de virus-ontkenners en de anti-vaxers ook niet. Wel weet ik zeker dat onzekerheid voor veel mensen moeilijk te verdragen, zelfs angstaanjagend is. Daarom scharen mensen zich graag achter een leider die ‘het’ allemaal ‘zeker weet’ en schieten groeperingen rondom dergelijke leiders als paddenstoelen uit de grond. https://riekjeboswijk.nl/onzekerheid/
Belangrijke vraag: wat maakt dat mensen zo verschillend reageren? Simpel antwoord: voor-geprogrammeerdheid. De ene persoon kan nuchter blijven kijken en handelen, ook als er onbekende of zelfs griezelige dingen gebeuren. Of hij kan zichzelf ‘terugroepen’ uit een emotionele reactie, zodat hij weer nuchter kan kijken en rustig kan nagaan wat hem de beste weg lijkt. Andere mensen worden nu eenmaal altijd snel kwaad, schieten heel gemakkelijk in de argwaan, of voelen zich bij het minste geringste de dupe en laten hun gedrag door deze emoties bepalen. Ze hebben deze emotionele reacties, doordat ze een bepaald karakter hebben, of doordat ze in de loop van hun leven dingen hebben meegemaakt waardoor deze emoties gemakkelijk bij hen worden opgeroepen.
Wat mijzelf betreft: ik constateer dat het kennelijk mogelijk is binnen ons economische stelsel om giga-winsten te maken en ik constateer ook, dat ik dit niet vind kloppen. Uit de verschillende stromingen binnen het ‘nieuwe economisch denken’, die een rechtvaardiger en duurzamer samenleving nastreven blijkt, dat ik niet de enige ben. Ik heb mijn hoop op dergelijke stromingen gevestigd en ondersteun hen waar mogelijk.
Tot slot: ik heb me laten vaccineren, al weet ik niet zeker wat dat (na verloop van tijd?) voor mijn gezondheid zal betekenen. Mensen in mijn nabije omgeving laten zich niet vaccineren. Ik vind het allemaal prima. Ik ga er alleen geen discussies over aan, want die hebben in mijn ogen meestal uiteindelijk het doel de basale onderliggende onzekerheid uit de weg te ruimen, terwijl ik ervan overtuigd ben dat die niet weggeruimd kán worden. Niemand weet ‘het’, laat staan ‘zeker’. Ik kan daar mee leven.
Wel staat het voor mij vast dat iedere emotie je zicht ‘kleurt’ en ‘vernauwt’. Vandaar dat ik mijzelf regelmatig terugroep uit een mening of een emotie met de vraag die Thich Nhat Hanh al zijn leerlingen meegaf als een soort mantra in hun leven: “Are you sure?”

Mooi zicht en heel klinkklaar geschreven, maakt me rustig.
Dankjewel voor je reactie. Die maakt mij nou weer rustig!
Hoi Riekje, wijze woorden hoor en het zet mij aan het denken. Ik kan mij soms over zaken erg opwinden, maar zoals je zegt, loop je dan het risico dat je zicht erdoor beperkt wordt. De andere kans van het verhaal willen zien, is niet zelden betekenisvol en kunnen mensen met verschillende meningen of inzichten dichterbij elkaar brengen. Bruggen bouwen brengt ons verder dan bruggen afbreken. Dank voor je boeiend stuk! Met zonnige groet, Peter
Lieve Riekje, dank voor je laatste blog. Ben het in grote lijnen eens en betrapte mij er op nogal kritisch te zijn naar de anti Vaxers en nog steeds snap ik het niet, omdat ik er een paar van ken, die zich voor van alles laten vaccineren voor ze in het vliegtuig naar verre oorden stappen. Ik merk ook, dat ik niet meer zo makkelijk bezoeken breng vanwege besmettingsgevaar. Dreigt er dan toch een 2deling? Ik weet het niet, maar ben gelukkig ook niet erg bang, dat er een totalitair regime aan ten grondslag ligt.
Antwoord voor Peter.
Ik loop me ook heel vaak op te winden hoor, vergis je niet. Ik ben eigelijk een heel opgewonden standje. Maar ik roep mezelf ook altijd weer terug, zodat al die emoties binnenskamers blijven. Ik heb namelijk al zo vaak gemerkt dat het zinnig is om me wat beter te informeren, dat ik vrijwel nooit meer op basis van een directe emotie ga handelen. Klopt; we moeten leren bruggen te bouwen.
Antwoord aan Caty.
Klopt’ die tegenstrijdigheid hebben wij ook opgemerkt: geen vaccinatie tegen corona maar wel voor van alles en nog wat voor buitenlandse reizen. Onbegrijpelijk dat mensen dat zelf niet zien.
Wat je zegt over die 2-deling is in feite het enige waar ik me werkelijk zorgen over maak, meer dan over het al dan niet vaccineren. Ik kan iedereen daarover in zijn waarde laten. Maar ik maak me soms wel zorgen over de agressie waarmee veel tegenbewegingen hun gelijk proberen te halen.
Mooi stuk Riekje. Het doet mij denken aan een advies aan mijzelf sinds een tijdje; als ik veel emotie voel, even niet reageren en het eerst laten uitrazen in mijn lijf (behalve in daadwerkelijke noodgevallen natuurlijk). Als het weer rustig is pas iets doen, of niks indien niet meer nodig. Scheelt een hele hoop interpersoonlijk gedoe en ook heel veel tijd. En dus ook complottheorieën .
En iets heel anders waar ik aan dacht toen ik je woorden las: Boosheid wordt namelijk altijd op een ‘iets’ of een iemand gericht, met de bedoeling dat ‘iets’ of die iemand te beschuldigen, te beschadigen of zelfs uit de weg te ruimen.
Toevallig dacht ik eergisteren: je wordt volgens mij in twee gevallen boos. Als iemand iets vervelends doet aan je lijf, spullen of geliefden. En je wordt boos als je juist wil dat iemand bij je blijft (aandacht, bescherming, zorg, uitwisseling), maar dat niet doet. In dat laatste geval wil je volgens mij iemand vasthouden en door elkaar rammelen ipv beschadigen of uit de weg ruimen. Ik dacht toen aan jouw boek BOOS; of hierover iets instond? Maar heb het nog niet opgezocht.
Klopt; even helemaal niets doen scheelt vaak een geweldige hoeveelheid frustrerend interpersoonlijk gedoe.
In mijn boek Boos beweer ik dat boosheid ontstaat wanneer je verwachtingen niet uitkomen. Iemand die iets van je steelt voldoet niet aan je verwachting dat hij je bezit respecteert; iemand die je verlaat voldoet niet aan je verwachting dat hij altijd bij je zal blijven.
In uiterste instantie gaat het dus om het frustreren van je verwachtingen en degene die dat doet, wil je dat wel even inpeperen!
Prachtig verwoord weer Riekje.
Ik baad mezelf al een héle tijd in het Zalige Niet-Weten en dat is écht heerlijk.
Hierdoor heb ik ook de héle Covid periode geen moment wat voor emotie dan ook gevoeld of de behoefte aan een mening.
Wél een diep gevoel van verbinding met al die mensen die voor elkaar zorgden. Dát heeft Covid mij tot nu toe opgeleverd. Het heeft mij een rijker mens gemaakt.
Ik heb de hele civid-periode ook heel gemakkelijk toe kunnen geven aan alle maatregelen zonder me druk te maken of het allemaal wel tot op de laatste komma klopte. Maar ik vermoed dat het voor mij wel veel moeilijker was geweest als ik mijn bedrijf failliet had zien gaan of het echt moeilijk had gehad met mijn kinderen en dergelijke.
Lieve Riekje, Jouw blogs lopen om de een of andere reden vaak synchroon met wat er op dat moment rondom mij gebeurt. Zo las ik voordat ik je blog opende een uiterst ingewikkelde mail van een anti-vaccer/complotdenker waarop ik geen weerwoord had en waarin ik ook geen zin had. En dan lees ik vervolgens jouw blog en dat relativeert alles weer en zet me ook weer met beide benen op de grond. Knap staaltje om het zo helder te analyseren & formuleren. Dank! Liefs, Nelleke
De informatie van allerlei complot-denkers is soms van een niet te geloven absurditeit (bloed-drinkende linkse elite bijvoorbeeld), maar in andere gevallen kan het ook zinnig zijn. Inhoudelijk worden er soms belangrijke onderwerpen aangedragen, waar zeker naar gekeken kan worden. Maar de paranoïde draai die er aan de informatie wordt gegeven is voor mij in alle gevallen onverteerbaar.
Lieve Riekje,
Mooi jouw stukjes , echt erg fijn die helderheid!
Warme groet van Marijke Bijleveld
Dank voor je waarderende reactie. Warme groet van mij voor jou.
In de beperking toont zich de meester. Heel knap hoe je door dit mijnenveld van vaak explosieve meningen heen laveert. Bij mij roept het een gevoel van compassie op: al die mensen (inclusief ikzelf) die blootgesteld worden aan de ene golf van (des)informatie na de andere. En weinig betrouwbare gidsen. Er waren goede redenen om de zuilen in Nederland af te breken, maar daarmee is ook de meningsvorming in ‘ eigen kring’ , ons komen te ontvallen. Dat gaf tenminste nog enige stabiliteit, die we in dit social media tijdperk node missen. En ik weet niet zeker waarmee ik beter af ben, met een zuil of met een bubble.
Je laatste zin doet met grinniken. Inderdaad: wat is er beter; een zuil of een bubble? En wat is er eigenlijk veranderd? Ik weet het ook niet.
Iedereen moet maar denken wat hij wil. Het enige wat ik moeilijk te verteren, om niet te zeggen beangstigend vind, is dat meningen vaak met zoveel agressie worden gebracht. Er worden zelfs mensen bedreigd. Dat gaat voor mij over een grens. Ik ben benieuwd hoe het zal gaan wanneer de grootste covid-dreiging over is en mensen zich weer ‘vrij’ zullen gaan voelen. Hopelijk neemt de agressie dan wat af.
Dank voor deze mooie blog. Ik heb mij breed laten informeren en ben net als jij tot de conclusie gekomen dat ik niet weet wat wijsheid is rondom vaccineren. Ik heb mij niet laten vaccineren. Mijn man wel. Voor mij gaat het om respect hebben voor de verschillen en vrijheid van keuze.
Dankjewel voor je reactie. Mooi, dat jij en je man verschillende beslissingen hebben genomen en elkaar daarin kunnen respecteren. In feite gaat het hele probleem daarover. Zie mijn volgende blog van komende zondag!
Dank je wel Riekje voor je blog over dit onderwerp. Met veel verbazing ervaar ik dat een aantal mensen in mijn omgeving met grote stelligheid verkondigt dat ze precies weten hoe het zit. Een enkele keer probeert iemand mij te overtuigen. Ik weet het niet ik kan er net zoals jij prima mee leven.
Mooie tip om te vragen: “Weet je het zeker?” Nu denk ik ineens aan de vier vragen van Byron Katie. Ken je die?
Dank voor je reactie en je herkenning.
Ik heb die vragen van Byron Katie ooit gehoord en herinner me dat ik ze de moeite waard vond, maar eerlijk gezegd weet ik ze niet meer. Ik ben er wel benieuwd naar.
Dag Riekje,
Lang geleden dat we contact hadden, laat staan dat we elkaar gezien hebben, maar vandaag zie ik, via de Nieuwsbrief, voor het eerst je site met blogs en lees deze over het complotdenken. Helder verhaal en ik deel je angst over de toenemende agressie over van-alles-en-nogwat, vooral via onze ‘sociale’media.
Maar ik lees nog geen antwoord op je benieuwd zijn naar de vragen van Byron Katie.
Misschien heb je dat intussen al, maar voor de zekerheid:
“Oordeel over je naaste. Schrijf het op. Stel vier vragen:
1. Is het waar?
2. Kun je absoluut weten dat het waar is?
3. Hoe reageer je wanneer je die gedachte hebt?
4. Wie zou je zijn zónder die gedachte?
Keer het (de gedachte) om: vervang zijn/haar naam door jouw naam.
© 2003 Byron Katie Inc.”
De letterlijke tekst van het kaartje in pinpasformaat dat ik in mijn portemonnee al jaren bij mij draag en dat mij vaak goed van pas komt.
Hartelijke groet,
Harry
Nee, ik had de vragen nog niet gekregen, dus ik ben blij dat ik ze nu via jou krijg. Prima vragen om op te mediteren. Zeker de vraag wie je zou zijn zónder die gedachte.
Grappig, dat de eerste vraag van Byron Katie “Is het waar?” zo ongeveer overeenkomt met de vraag van Thich Nhat Hanh “Are you sure?”
Veel dank voor je reactie!